13857 SCAN0321

Do najczęściej spotykanych barw pigmentów roślinnych należą jasnozielony, żółtozielony, żóltobrązowy, brą-zowoszary, brązowy, pomarańczowy i złocisty. Rzadki jest kolor niebieski.

Wszystkie rośliny

zawierają barwniki, jednak wiele z nich jest bardzo słabych i nietrwałych, dlatego nie nadają się do barwienia tkanin.

Curcuma longa - ostryż długi

na środku:

Isatis tinctoria - urzet barwierski

styczeń - marzec 200Q PANACEA. 1113111}

Barwienie żywności

także ma długą historię. Wynikało z chęci nadania środkom spożywczym zalet wizualnych, czasem w celu ukrycia ich wad... Duża dowolność w doborze barwników oraz związane z tym zagrożenia stały się przyczyną wydania w większości krajów odpowiednich aktów prawnych, które określają rodzaje środków dopuszczonych do barwienia żywności. Zarządzenie Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej (1971] dopuszcza w Polsce pięć barwników syntetycznych: tetraezynę, żółcień pomarańczową S, czerwień koszenilową, czerń brylantową BN i indygotynę, a z naturalnych barwniki należące do grup: karotenowej, flawonowej i antocyjanowej.

Karotenoidy. Karoten w marchwi Daucus carota, likopen w owocu pomidora Lycopersi-con esculentum, ksantofil (żółty barwnik liści), kapsaicy-na w owocu papryki rocznej (pieprznik jadalny) Capsicum annuum.

Szafran. Suszone znamiona kwiatów szafranu siewnego Crocus sativus. Zawierają żółty barwnik z grupy karotenoidów, krocetynę. Służy do barwienia ciasta.

Orlean (annato). Wytwarzany jest w miąższu krzewu Bixa orel-lana. Zawiera pomarańczowy barwnik z grupy karotenoidów, biksynę. Karoten i orlean stosowane są do barwienia masła, margaryny i serów. Chlorofil. Zielony barwnik roślinny występujący w chloroplastach obok dwóch substancji żółtych, karotenu i ksantofilu. Wykorzystywany jest też miedziowy kompleks chlorofilu.

Indygo naturalne. Barwnik niebieski. Występuje w postaci indykanu, tj. glikozydu indoksylu, w podzwrotnikowym indygowcu barwierskim (syn. Indygo) Indigofera tinctoria.

Kurkuma. Kłącze ostryżu długiego Curcuma lon-ga. Zawiera żółty barwnik kurkuminę. Stosowana do barwienia koncentratów zup (buliony, rosoły), przypraw i koncentratów obiadowych.

Betamina. Czerwień burakowa z buraka ćwikłowego Beta vulgaris L. convar. crassa Alef. var. con-ditiva Alef.

Do barwienia środków spożywczych i używek dopuszczone są również zawierające pigment części tych roślin, które są jadalne.

Najprzydatniejsze do jego otrzymania są urzet (urzeł, unet) barwierski Isatis tinctoria L. i indy-gowiec Indigofera tinctoria L.

Czyste kolory dają świeżo zebrane rośliny. Z surowców wysuszonych uzyskuje się gorsze barwy. Owoce mogą być użyte zarówno świeże, jak i nieco przejrzałe, zmrożone bądź wysuszone. Korzenie i łuski cebuli powinny być wysuszone. Rośliny zawierające substancje barwnikowe do tkanin rosną wokół nas - w lasach, na łąkach, torfowiskach, skalach, na brzegach rzek, jezior i stawów, w wodach oraz w innych naturalnych ekosystemach. Spotykane są często także na miejscach antropogenicznie odkształconych - rumowiskowych (rude-ralnych) w miastach, na przy-drożach i w bliskim otoczeniu zagród i domów mieszkalnych na wsiach. Nierzadkie są w pielęgnowanych przy siedzibach ludzkich ogrodach kwiatowych oraz jako rośliny towarzyszące wielu uprawom, czyli chwasty polne (sege-talne). Reprezentują znaczne zróżnicowanie pod względem przynależności do określonych form życiowych, do grupy drzew, krzewów, krzewinek pólkrzewów (podkrze-wów), bylin, gatunków dwuletnich i jednorocznych terofitów, do pnączy, pólpasożytów i pasożytów.

Liczba roślin barwierskich we florze Polski obejmuje łącznie około 110 gatunków.