16 (87)

- . ^{7 7} & ■ -

ń ' ' *^t:::;1 ■■ ■'. ... ■ . ^,;te mają rnożliwóśćautomatycznej lub ręcznej wymia-

elementów systemu (części roboczych), przez co zmniejsza się

ochłonńość obróbki [3],"śs«:-i^f«

abiarkach sterowanych numerycznie stosuje się także dodatkowo na-, ■zędzia "rotacyjne (pbrptowe):umożliwiające np. wiercenie otworów ustawio-: nych pód dowolnym kątem względem osi toczenia czy frezowanie powierzchni

na tokarce.    j

j *■ '■+    1

5.5. ' Podział i zastosowanie tokarek

Tokarki dzielimy na [13]:

—    kłowe (rys. 5.8), umożliwiające mocowanie przedmiotu w kłach (uniwersalne są wyposażone, oprócz wałka pociągowego, w śrubę pociągową i można na nich wykonywać gwinty nożem tokarskim; produkcyjne są wyposażone tylko w wałek pociągowy; kopiarki - tokarki kopiujące kształt przedmiotu z wzorca); budowane są jako stołowe, precyzyjne, ciężkie, wielonożowe (z pracującymi równocześnie kilkoma nożami tokarskimi);

—    uchwytowe, przeznaczone do obróbki tulei, tarcz, pierścieni w uchwytach o średnicy do 600 mm;

Rys. 5.8. Budowa tokarki kłowej; 1 — skrzynka prędkości. 2 - wyłączniki, 3 - osłona uchwytu, 4 — uchwyt tokarski samocentrujący, 5 - loże, 6 - imak nożowy, ? — sanie poprzeczne, 8 - sanki narzędziowe, 9 - kieł, 10 - konik. 11 -śruba pociągowa, 12 —wałek pociągowy, 13 -silnik elektryczny, 14 - skrzynka suportowa, 15 - dźwignia nakrętki dwudzielnej, 16 - dźwignia posuwów mechanicznych, 17-pokrętlo posuwu ręcznego wzdłużnego, 18 -skrzynka posuwów

-    rewolwerowe, przeznaczone do obróbki seryjnej przedmiotów, z możliwością zamocowania dużej liczby narzędzi (kilkanaście do kilkudziesięciu) w tzw. głowicy rewolwerowej (o osi obrotu poziomej, pionowej, ukośnej) i w suportach bocznych poprzecznych;

-    półautomaty i automaty tokarskie (jedno- i wielowrzecionowe) — obrabiarki przeznaczone do obróbki masowej i wielkoseryjnej, wykonujące pełen cykl obróbki przedmiotu samoczynnie (półautomaty wymagają ręcznego podania nowego przedmiotu do obróbki);

-    tarczowe (pozioma oś obrotu wrzeciona) i karuzelowe (pionowa oś obrotu wrzeciona), przeznaczone do obróbki przedmiotów krótkich o znacznych średnicach; zazwyczaj nie posiadają konika;

-    branżowe i specjalne (np. tokarki do zestawów kołowych).

5.6. Oprzyrządowanie technologiczne tokarek

Przedmioty obrabiane mocujemy na tokarce (rys. 5.10):

-    w kiach (dwa podstawowe typy kłów przedstawiono na rysunku 5.9) umieszczonych we wrzecionie i koniku (moment obrotowy przeniesiony za pomocą zabieraków tokarskich prostych, hakowych, kłowych);

-    w uchwytach tokarskich samocentrujących lub z niezależnie ustawianymi szczękami;

-    na trzpieniach tokarskich (stałych i rozprężnych);

-    w uchwytach szybkomocujących z tulejkami sprężystymi;

-    w uchwytach tokarskich specjalnych.

Rys. 5.9. Kły tokarskie:    a) stały,

b) obrotowy (1 — stożki Morse’a)

Uchwyty tokarskie samocentrujące są produkowane jako uchwyty z mocowaniem ręcznym lub mechanicznym (pneumatycznym, hydraulicznym, elektrycznym); posiadają dwie, trzy lub cztery szczęki. Średnice uchwytów są znormalizowane i dobierane w zależności od wielkości obrabiarki. Elementem, który powoduje równomierne dosuwanie szczęk oraz mocowanie przedmiotu w osi toczenia, jest zazwyczaj spirala Archimedesa. Uchwyty tokarskie wyposażone są w tzw. szczęki - elementy mocujące przedmiot obrabiany.

Szczęki uchwytów tokarskich są [63:

-    jednolite — wewnętrzne (materiał jest mocowany od strony wewnętrznej) i zewnętrzne (materiał jest mocowany od strony zewnętrznej),

-    dzielone - odwracalne (twarde -hartowane lub miękkie).