1703 art
401

XI.

Pytanie o wielkości ziemi łączy się bezpośrednio ^we pojęciem, jakie o jej postaci mamy; niepodobna bowiem dochodzić rozległości tarczy o granicach nieokreślonych albo też bryły o korzeniu nie ograniczenie wtajemniczą głąb sięgającym; ale zadanie to jasno s^:ę przedstawia, gdy mamy do czynienia z bryłą ściśle ograniczoną, zamkniętą, a ułatwia się niesłychanie w obec ■ bryły prawidłowej, jaką właśnie przedstawia ziemia kulista.

Kula stanowi formę geometryczną tak prawidłową, że znajomość jedynie jej promienia pozwala rachunkiem bardzo prostym ocenić wszystkie inne jej wymiary, i długość kół na niej nakreślonych, i pole jej powierzchni, i jej objętość wreszcie. Wszystko to, od czasów Archimede-sa, jest rzeczą łatwą, gdy znamy promień kuli; ale skoro nam o ziemię idzie, nie może być mowy o bezpośrednim pomiarze jej promienia i pozostaje jedynie droga wręcz odwrotna. Należy przeto zmierzyć wielkie kolo na jej powierzchni