18061 obraz1 (39)

skich. Drzewo lub słup uważane są za pośredników między ludźmi i bóstwem! (Istota najwyższa lub Bóg solarny, Bohater kulturowy, Przodek mityczny ltp.) albo za przedstawicieli, a niekiedy inkarnacje bóstwa. Innymi słowy, skuteczna komunikacja z bóstwem realizuje się przede wszystkim, jeśli me wyłącznie, za pośrednictwem świętego drzewa lub słupa. Ta fundamentalna idea daje się rozpoznać nawet w ceremoniach nie zawierających rytualnej wspinaczki. I tak u Botokudów, zaliczających się do najbardziej prymitywnych ludów Ameryki Południowej, święty słup związany jest z dobrymi duchami niebiańskimi. Odgrywają one rolę pośredników przy Istocie Najwyższej; wspinają się na słup aż do „Starego”. Istota Najwyższa nigdy me zstępuje z Nieba; to duchy niebiańskie zanoszą do Boga modlitwy ludzi. Przy okazji uzdrowień u stóp słupa składane są ofiary. U sąsiadów Botokudów, Maszakahch, wokół świętego słupa wykonuje się tańce, ale tańce te związane są z ceremoniami pogrzebowymi. Wierzy się, że dusze zmarłych wchodzą do Nieba po słupie. [Religijna funkcja słupa! jest jednak bardziej złożona, gdyż odgrywa on również pewną rolę w obrzędach dojrzałościowych chłopców⁴⁵. \

Szerente wchodzą na słup żębkazji święta Słońca. Ludzie wspinają się nań i po dotarciu na szczyt modlą się do Słońca, otrzymując wizje i proroctwa. Pod koniec ceremonii wdrapuje się na słup także kapłan i za pośrednictwem gwiazdy Orion otrzymuje posłannictwo od Boga solarnego. Inne plemiona południowoamerykańskie podzielają podobne idee. Na przykład: podczas pewnego święta Munduruku wchodzą na drzewo znajdujące się pośrodku domu kultowego. Zbierają się wokół drzewa, a znachor przywołuje Stwór-cę-Bohatera Kultowego, prosząc o opiekę i pomoc⁴⁶. Święte drzewo występuje również w inicjacji chłopców u Chamacoco i Vilela, bardzo prymitywnych ludów mieszkających na północy Gran Chaco. Jednakże w momencie gdy pierwsi podróżnicy obserwowali i opisywali ów rytuał, instytucja ta upadała. Ludzie oddawali się tańcom wokół drzewa, ale nie wiedzieli, czy we wcześniejszej epoce inicjacja zawierała również rytualną wspinaczkę⁴⁷.

Także Yaruro nadają świętemu słupowi duże znaczenie. Aby nawiązać kontakt z Boginią stwórczymą Kuma lub^z Bohaterami mitycznymi i duchami zmarłych, szaman podchodzi do słupa, pali, śpiewa i tańczy, a na koniec wpada w trans. Nie wiadomo, czy kiedyś wdrapywał się na słup - jak to dzieje się na przykład u Araukanów, którzy ku czci Istoty

⁴³ Josef Haekel, Żur Problematik des heiligen Pfahles bei den Indianern Brasiliens („Anais do XXXI Congr. Internacjonał de Americanistas”, Sao Paolo 1955, s. 229-243), s. 229-230.

⁴⁶    J. Haekel, op. cit., s. 230-231.

⁴⁷    A. Metraux, A Myth of the Chamacoco Indians, s. 114, 117.

109