18400 P1040046

wchodziły w otwór mierzony swobodnie, lecz bez wyczuwalnego luzu ^ pewnej wprawie można osiągnąć luz 1 |im). Średnica mierzonego otworu U równa

D = g + 2b [mm]    (5*

gdzie:

g - wymiar stosu płytek [mm], b - grubość wkładek [mm].

W zależności od wielkości mierzonego wymiaru wewnętrznego stosuje & wkładki o różnych promieniach r. Dla otworu o średnicy:

4-rll mm r = 2 mm, ll-r20 mm r = 5 mm,

20v30 mm r = 8 mm,

> 30 mm r - 12,5 mm.

Spodziewaną niedokładność (niepewność) pomiaru w zakresie pomiarowym L = Ot200 mm można orientacyjnie określić wzorem [2]:

Kp I i SI 1 |€jb) ^    M

gdzie L - mierzony wymiar [mm].

Pomiar opisaną metodą jest czasochłonny, z uwagi na konieczność dobierania stosu płytek tak długo, dopóki nie natrafi się na właściwą wartość stosu. Celowe jest zatem zmierzenie otworu innym mniej dokładnym przyrządem (np. suwmiarką) i rozpoczęcie prób ze stosami o wymiarze mniejszym od oszacowanego i stopniowe zwiększanie wartości stosu.

5.2.2. Pomiar średnicy otworu za pomocą suwmiarek

Pomiar wymiarów wewnętrznych można przeprowadzić zarówno suwmiarką uniwersalną, jak i suwmiarką jednostronną (w przypadku wymiarów wewnętrznych większych od 10 mm). Wartość wymiaru wewnętrznego mierzonego suwmiarką uniwersalną odpowiada bezpośrednio odczytanemu wskazaniu „D” (rys. 5.2). Wartość wymiaru wewnętrznego mierzonego suwmiarką jednostronną (rys. 5.3) jest określona zależnością

D = a + 2b [mm]    (5.3)

gdzie:

a — odczytane wskazanie,

b — szerokość szczęki pomiarowej; zwykle b = 5 mm.

Błędy graniczne dokładności suwmiarek w pomiarach wewnętrznych, które można uważać za orientacyjne przybliżone niedokładności (niepewność) pomiaru wymiarów wewnętrznych, przedstawiono wg [4] w tabl. 5.1.

Rys. 5.2. Pomiar średnicy otworu suwmiarką uniwersalną

Rys. 5.3. Pomiar średnicy otworu suwmiarką jednostronną

Tablica 5.1

55