ćwiczenia frenkela
ćwiczenia te składają się ze starannie.zaplanowanej serii ćwiczeń,'mających na celu umożliwienie choremu używania pozostałego mu czucia mięśniowego, w nadziei że w ten sposób zapobiegnie się jego dalszej iltracie, lub nawet osiągnie się poprawę. Frenkel uważa, że podobnie jak normalna osoba może dzięki praktyce nabyć prawidłową koordynację jakiegoś złożonego ruchu, tak sarno tabetykowi, pomimo uszkodzenia jego dróg czuciowych, można umożliwić drogą stałych ćwiczeń najbardziej korzystne używanie resztek czucia mięśniowego przy wykonywaniu zwykłych, potrzebnych w życiu mchów. Za ilustrację tej zasady mogą służyć chorzy z wczesnym zanikiem nerwu wzrokowego, u których niezborność rozwija się powoli i niecałkowicie, ponieważ niewidomy zmuszony jest polegać na swoim czuciu mięśniowym i stawowym i możliwie najlepiej posługiwać się nim. Jeśli jednakie chory zgłaszający się na leczenie praktycznie utracił już czucie mięśniowe, celem zabiegów jest nauczenie go, jak ina zastępować utraconą zdolność czucia wzrokiem, co w pewnych przypadkach można osiągnąć z zupełnym powodzeniem, chociaż chory nigdy nie będzie w'stanie chodzić w ciemności lub stać z zamkniętymi oczyma. Jeśli zmiany objęły drogi rdzeniowo-móżdżkowe, • rezultaty będą znacznie gorsze, szczęśliwie jednak zdarza się to rzadko.
265