19123 skanowanie0033

z biurami w Anglii i w Niemczech, wkłada wiele wysiłku w obronę swego udziału w krajowym rynku przed nasiloną konkurencją zagraniczną, podnosząc jakość swoich ciężarówek i pokrewnego taboru. Dążąc do podniesienia jakości produktu, firma zatrudnia robotników wywodzących się z różnorodnych kultur i wiąże ich ze sobą w ramach grup roboczych.

Globalizacja działalności gospodarczej. W rozdziale 1 zaznaczyliśmy, że znaczenie międzynarodowej działalności gospodarczej nieustannie wzrasta. Żadna organizacja — niezależnie od rozmiarów, żywotności czy branży— nie może ignorować zjawiska globalizacji działalności gospodarczej. Ford konkuruje z firmami Nissan Motor Co. Ltd. i Volkswagen AG, Timex Group Ltd. konkuruje z Seiko, a Exxon z British Petroleum Co. p.l.c. Drobni detaliści handlują towarami z całego świata.' Firma w dowolnym kraju może uzyskać fundusze od dowolnego kredytodawcy z Nowego Jorku, Tokio czy Londynu/ Międzynarodowe wyzwania stające przed menedżerami badamy w rozdziale 5.

Jakość i wydajność. Innym obszarem zainteresowania, który wyłonił się w ostatnich latach, jest jakość i wydajność. Firmy amerykańskie, próbując zrozumieć tajemnicę sukcesu firm japońskich i zachodnioniemieckich, przekonały się, że ich zagraniczni odpowiednicy mają przewagę w jakości. W wyniku tego firmy amerykańskie z nowym zainteresowaniem zaczęły się zastanawiać nad możliwościami poprawy jakości swoich wyrobów i usług. Przekonały się też, że wielu ich zagranicznych konkurentów wytwarza produkty o wyższej jakości, używając do tego mniejszej ilości zasobów. Dlatego menedżerowie coraz żywiej interesują się metodami zwiększenia wydajności amerykańskich robotników⁴³. Do problemów tych ustosunkowujemy się w kilku rozdziałach, zwłaszcza w rozdziale 19.

Zmniejszenie rozmiarów i redukcja personelu. Dążąc do zwiększenia konkurencyjności wiele organizacji poszukiwało sposobów pozbycia się zbędnych operacji i obniżenia kosztów, Na przykład, wiele firm sprzedało nierentowne zakłady, zwolniło robotników i podjęło inne podobne środki, by zwiększyć swą efektywność. Problemy redukcji i cięć omawiamy w rozdziale 12.

Własność. W ostatnich latach sprawa własności przedsiębiorstw stała się dla menedżerów przedmiotem kontrowersji. Wielcy inwestorzy instytucjonalni (tacy jak fundusze emerytalne czy fundusze inwestycyjne) kontrolują współcześnie duże pakiety akcji w wielu przedsiębiorstwach. Spowodowało to, że niektórzy menedżerowie odczuwają ogromną presję na uzyskanie szybkich wyników i czasami unikają decyzji, których skutki mogą się ujawnić dopiero w dłuższej perspektywie. Prócz tego coraz więcej firm zagranicznych przejmuje udziały w amerykańskim przemyśle. Tendencja ta jest również przedmiotem niepokoju wielu obserwatorów. Omawiamy te problemy w rozdziałach 3 i 7.

Etyka i społeczna odpowiedzialność. Mimo że skandale etyczne w życiu gospodarczym nie są tak naprawdę niczym nowym, wrażliwość opinii publicznej na te sprawy znacznie ostatnio wzrosła, co można tłumaczyć nieustanną uwagą, jaką poświęcają tej sprawie środki masowego przekazu. Wiele organizacji podejmuje dziś kroki w celach podniesienia poziomu etycznego swoich menedżerów oraz

94 I. Wprowadzenie do zarządzania

uniknięcia problemów prawnych i nieprzychylnych nastrojów społecznych. Kwestie te są omawiane w rozdziale 4. W tym samym rozdziale porusza się pokrewny kompleks zagadnień, związanych z zagrożeniem i ochroną środowiska.

Różnorodność siły roboczej. Ostatnia wreszcie grupa problemów, przed którymi stają współcześni menedżerowie, dotyczy różnorodności siły roboczej. Pod wpływem rozmaitych czynników — globalizacji, procesu starzenia się ludności, a także napływu robotników do nowych zajęć i zawodów — ukształtowała się siła robocza, której wewnętrzne zróżnicowanie nie ma równego sobie w historii. Menedżerowie w każdej organizacji stwierdzają, że muszą się nauczyć większej wrażliwości na potrzeby, sposób percepcji i aspiracje wielu różnych typów robotników. Różnorodność siły roboczej omawiamy bardziej szczegółowo w rozdziale 22.

r'Ousumowanifc

Teorie są ważnym narzędziem porządkowania wiedzy oraz podstawą działania. Zrozumienie historycznego kontekstu oraz - poznanie prekursorów zarządzania i organizacji daje poczucie historycznego dziedzictwa, pomaga również menedżerom uniknąć powtarzania błędów innych. Są dowody wskazujące, iż zainteresowanie zarządzaniem sięga tysięcy lat wstecz, jednakże naukowe podejście do zarządzania pojawiło się dopiero w ostatnim stuleciu. W ciągu kilku pierwszych dziesięcioleci tego wieku wyłoniły się trzy główne podejścia do zarządzania. Nazywamy je spojrzeniem klasycznym, behawioralnym i ilościowym.

Ujęcie klasyczne miało dwa główne odgałęzienia: naukowe zarządzanie i zarządzanie administracyjne. Naukowe zarządzanie zajmowało się poprawą efektywności i metod pracy pojedynczego robotnika. Zarządzanie administracyjne interesowało się przede wszystkim najlepszą wewnętrzną strukturą organizacji, sprzyjającą sprawnemu jej funkcjonowaniu. Obie gałęzie niewiele uwagi poświęcały roli robotnika.

Spojrzenie behawioralne, które cechuje zainteresowanie zachowaniem indywidualnym i grupowym, wyłoniło się przede wszystkim w wyniku badań w zakładach Hawthorne. Ruch na rzecz stosunków międzyludzkich uznał znaczenie i potencjał procesów behawioralnych w organizacjach, jednakże przyjął wiele nadmiernie optymistycznych założeń co do charakteru tych procesów. Koncepcja zachowania organizacyjnego, bardziej realistyczna wersja podejścia behawioralnego, jest przedmiotem zainteresowania wielu współczesnych menedżerów.

Spojrzenie ilościowe i dwa składające się na nie kierunki: ilościowa teoria zarządzania i zarządzanie operacyjne, próbują zastosować techniki ilościowe do podejmowania decyzji i rozwiązywania problemów. Dziedziny te również mają wielkie znaczenie dla współczesnych menedżerów. Do ich rozwoju przyczyniło się ogromne rozpowszechnienie komputerów osobistych.

Wszystkie te ujęcia trzeba uznać za wzajemnie się uzupełniające, a nie sprzeczne. Każde z nich ma coś do zaoferowania. Najważniejsze jest zrozumienie,

2. Ewolucja zarządzania 95