0020

Planowanie prac badawczych

Dobre zaplanowanie prac badawczych zaoszczędzi wam później wiele wysiłku. Można wskazać wiele etapów planowania prac badawczych:

1.    Wybór odpowiedniego problemu badawczego.

2.    Upewnienie się, że posiadacie niezbędną wiedzę teoretyczną w dziedzinie, która was interesuje.

3.    Wybór właściwego planu badawczego.

4.    Przygotowanie właściwej aparatury.

5.    Określenie poziomu pomiaru zebranych danych i wybór właściwego testu statystycznego.

Jeżeli te etapy zostaną właściwie przygotowane, praca badawcza może zostać zrealizowana z sukcesem. Pisanie raportu również nie będzie wtedy nazbyt uciążliwe. Jeżeli na studiach wymaga się wykonania kilku prac badawczych, to postarajcie się, aby były to prace zróżnicowane. W ten sposób możecie przećwiczyć odmienne techniki, a także nabrać wprawy w stosowaniu różnych technik statystycznych.

Omówimy teraz kolejne kroki planowania pracy badawczej. Studenci powinni sami zaplanować poszczególne etapy, zanim rozpoczną badania empiryczne. W ten sposób będą mogli upewnić się, że to, co chcą zrobić, jest wykonalne i może zostać osiągnięte.

Wybór problemu badawczego

Robiąc notatki na zajęciach z psychologii, warto zostawić sobie na końcu notanika jedną stronę wolną, aby zapisywać na niej doraźne pomysły na prace badawcze. Czasami to, co usłyszycie w trakcie wykładu lub przeczytacie w książkach, może być źródłem interesującego pomysłu na taką pracę. Jeżeli nie macie odpowiedniego pomysłu, to przewertowanie jednego lub dwóch dobrych podręczników psychologii może być właściwą inspiracją. Nie starajcie się być za bardzo oryginalni. Prosty problem, właściwie i dobrze zbadany, jest zupełnie wystarczający. Bardzo często akceptuje się powtórzenie już zbadanego problemu. Można wówczas wprowadzić niewielkie zmiany lub opracować własne sposoby pomiaru zmiennych.

Upewnijcie się, czy dysponujecie odpowiednim materiałem teoretycznym na temat, który was interesuje, co pozwoli wam napisać dobry raport. Zwłaszcza w sytuacji, kiedy potraficie dokładnie określić interesujące was zmienne niezależne, sprawdźcie, czy istnieje literatura teoretyczna dotycząca tych zmiennych. Jeżeli np. w eksperymencie nad pamięcią zmienną niezależną jest płeć, to musicie ustalić, czy istnieje jakaś teoria lub badania empiryczne, w których rozważa się związek płci z tymi aspektami pamięci, które was interesują. Bardzo przydatne na tym etapie jest rozważne korzystanie z podręczników oraz zasobów bibliotecznych.

Tworzenie hipotezy roboczej

Na etapie planowania badania możecie mieć kłopoty z precyzyjnym sformułowaniem hipotezy roboczej, którą chcielibyście przetestować. Jednak warto to zrobić, ponieważ okaże się ona bardzo pomocna. Kiedy już — czytając i dyskutując — ustalicie dokładnie, co chcecie zrobić, będziecie mogli sformułować własne hipotezy w sposób bardziej naukowy. Na tym etapie potrzebujecie ogólnego pomysłu, który ułatwi wam planowanie badania.

Określanie zmiennych niezależnych i zmiennych zależnych

Jest rzeczą bardzo ważną, abyście potrafili dobrze określić swoje zmienne. To bardzo ważne, nawet w przypadku badań obserwacyjnych czy korelacyjnych. Możecie, posługując się językiem potocznym, określić, co wpływa na co. Wy sami ustalacie, co według was jest przyczyną czego lub pozostaje ze sobą w związku. Napiszcie to. Następnie sprawdźcie, czy jasno sprecyzowaliście, jaki rodzaj manipulacji planujecie dla zmiennej niezależnej i jakie zmiany zmiennej zależnej będziecie mierzyć. W przypadku obserwacji lub badań korelacyjnych należy dokładnie określić, co będziecie notować lub jakie zmiany będziecie rejestrować.

Rodzaj planu badawczego i próba

Określcie, jaki plan badawczy chcecie zastosować. Ile grup będziecie badać? Czy będzie to plan z powtarzanymi pomiarami czy z pomiarami niezależnymi? W jaki sposób dobierzecie próbę? W jaki sposób osoby badane będą przydzielane do grup? Jeżeli będziecie wyrównywać grupy, to jakie kryteria wyrównania zastosujecie?

Musicie także zdecydować o wielkości swojej grupy i jej składzie, biorąc pod uwagę np. wiek, klasę społeczną, płeć, wykształcenie itd.

Kontrola

Jakie metody kontroli należy zastosować? Czy trzeba będzie wyrównywać grupy, aby w ten sposób kontrolować efekt przyporządkowania? W jaki sposób upewnicie się, czy nie macie do czynienia z efektem oczekiwań badacza lub z efektem oczekiwań osób badanych (kiedy osoby badane robią to, czego — ich zdaniem — się od nich oczekuje)?