22297 str9 (7)

154. Ubiór do polowania z cokołem, rękawico ze skóry.

2. poi. XIII w.

155 a. Suknia kobieca z paskiem, modelowana sezepia- y nymi fałdkami, rozszereona klinami również przy nadawaniu pewnych przywilejów miastom, jak odbywanie jarmarków lub bicie monet, panował zwyczaj posyłania rękawic.

Właściciel sprzedający swą ziemię oddawał w Niemczech nowemu nabywcy swą rękawicę jako gwarancję zawartej umowy i formalne jej potwierdzenie.

W zwyczajach obowiązujących rycerzy w pojedynku rękawiczka była symbolem prawnym.

Rzucenie rękawicy przeciwnikowi było wojenną formą zwrotu rękawicy, którą uprzednio otrzymano przy zawarciu umowy, i oznaczało chęć lojalnej obrony sprawy z bronią w ręku. Dwaj przeciwnicy składali swe rękawice jako zastaw u arbitra, który mia) rozstrzygnąć ich zatarg, dla zaznaczenia, że poddadzą się wyrokowi.

Rękawiczkę otrzymaną od damy jako dowód jej uczucia rycerz przypinał na hełmie w czasie turniejów i wyprawy wojennej. Gdy w Pieśni o Rolandzie, spisanej około 1080 r., umierający bohater wznosi ku Bogu swą rękawicę, podkreśla tym całkowitą ofiarę swego życia i rycerskiego honoru.

Rzeźby na fasadach katedr i kościołów francuskich z XIII w. przekazały w personifikacjach miesięcy liczne przykłady odzieży chłopów ciężko pracujących na roli i przy zajęciach gospodarskich. W letniej porze ubiory redukowały się do luźnych, długich płóciennych spodni ściągniętych paskiem,

155 b. Rekonstrukcja kroju wierzchniego ubioru kobiecego cotic; c. układ fałdów przy modelowaniu formy cotie i rękawa

J 56. Suknia wierzchnia kobieca bez rękawów, rozszerzona od góry. 2. poi. XIII w.

na którym zwisała torebka, nóż i osełka do ostrzenia sierpa lub kosy. W ubiorach szytych z grubych tkanin wełnianych, jak podają źródła pisane, przeważała barwa niebieska, szara, biała i brązowa, którą miały najczęściej tańsze gatunki sukna. Wełniana odzież chłopska była znacznie krótsza od dworskiej — sięgała do kolan; przy chłopskim ubiorze były często przyszyte kaptury albo też noszono osobno uszyte kaptury z niewielkim kołnierzem.

Ubiory kobiece w XIII w. pozbawione są drobiazgowego wykończenia i zdobności szat poprzedniego okresu. W prostocie układu swobodnie spływającej w licznych fałdach tkaniny postać kobieca w suktii przepasanej (surcot) nie traci wysmukłośei, zalecanej przez kanon piękności idealnej w XIII w. W ubiorach spodnich, jak świadczą wzmianki we francuskich źródłach literackich, starały się kobiety o dostosowanie sukni do kształtów ciała i podkreślanie wysmukłej sylwety (155 a, b). Suknie wierzchnie, które widzimy we francuskiej rzeźbie pełnej, jedynie w górnej części gładko przylegają; poniżej luźno zapiętego wąskiego paska z długim zwisającym od sprzączki końcem spływają w licznych miękkich fałdach, układających się wokoło niewidocznych stóp. Druga odmiana wierzchniej sukni kobiecej, szyta bez rękawów, skrojona była w ten sposób, że już od ramion spływały fałdy ku dołowi (156). 2 barwą tej sukni kontrastowały widoczne rękawy sukni spodniej. Te właśnie suknie wierzchnie bez rękawów były często szyte z tkanin ozdobionych barwnymi pasami, szerszymi i wąskimi, na całej długości kobiecej sukni powtarzały się dwa lub trzy razy, rozdzielane dużymi odstępami jednolitej barwy. Poziome zaznaczenie pasów jasnymi nitkami wątku nie zacierało ogólnego wrażenia wysmuk-łości postaci kobiecej. Narzucane na surcot sukienne płaszcze półkoliste podszywano w okresie chłodów popielicami i wiewiórkami; brzegi ciężkiego, często zsuwającego się z ramion płaszcza łączono taśmą przyszytą do wzmocnionej pod metalową ozdobą tkaniny. Metalowe tarczki, stanowiące uchwyty taśmy przy płaszczach kobiecych, miały

157. Strój męski surcoi bez rękawów, płaszcz męski złączony na piersiach taśmą; płaszcz kobiecy, gest odciągania taśmy przy płaszczu ujętej w metalowe ozdoby — Tasset.

139