22901 NoB5

52 NAUKA O BOGU

Izrael nie odpowiada jednak na pytanie, czy dla innych ludów istnieją lub mogą istnieć inni bogowie. Chce jedynie trzymać się tego, że dla Izraela Bogiem jest tylko Jahwe. Jeśli ktoś temu zaprzecza, polemizuje się z nim. Tak dzieje się w okresie królów.

W każdym razie imię Jahwe odnosi Stary Testament do objawienia, które otrzyma! Mojżesz na górze Horeb/Synaj (Wj 3,14). Taką tradycję przekazali ludzie, którzy przeżyli wyjście z niewoli egipskiej.

Od tego czasu punktem wyjścia dla interpretacji dziejów ludu Izraela jest Jahwe. Wygnanie jest karą Jahwe za niewierność. Jahwe wzbudza wśród ludu proroków, którzy ukazują mu jego grzech, wyprowadza w końcu lud ponownie na wolność. Odtąd najczęstszą i najważniejszą wypowiedzią teologiczną Starego Testamentu staje się formula: „Jahwe, który wywiód! Izraela z Egiptu" ¹⁸. Przesianie z Synaju (Wj 19 — Lb 10,10) jako nakaz Boga (Tora) wyrażający Jego wolę, rządzi życiem ludu¹⁹. Ale wyzwolenie z Egiptu jest tylko podstawą żądania wyłączności przez Jahwe. Towarzyszy On swemu ludowi i w dalszej drodze, wielokrotnie daje się poznać jako Obecny²⁰.

¹⁸ Wyjąwszy literaturę mądrościową i tradycję jerozolimską.

¹⁸ W tekście końcowym Wj 19-34 wydarzenie to zostało określone jako zawarcie przymierza. Nie jest jednak pewne, czy tak to przedstawia teologia wczesnego okresu, czy też jest to dopiero wynikiem redakcji deuteronomicz-nej. Decydujący jest akcent, który został położony na wyłączności, której Jahwe żąda od Izraela jako swego ludu. Stąd dopiero wynikają w konsekwencji dalsze żądania. Por. E. Haag (wyd.), Gott der Einzige. Zur Entstehung des Monotheismus in Israel (Qd 146), Freiburg-Basel-Wien 1993; N. Lohfink, Art. Bund; Neues Bibellexikon I. ZGrich 1990, 344-348; oraz tenże, Der Begrifl „Bund" in der biblischen Theologie: ThPh 66/1991, 161-176.

²⁰ Ma to miejsce również poprzez zjawiska przyrody — tak już na Synaju. Ale Jahwe nie był nigdy bogiem ognia, światła, burzy czy gór, a jedynie posługuje się tymi zjawiskami. Zstępuje na Synaj {Wj 19,18-20), aby ogłosić swój związek z Izraelem.

Nakaz Boga jest prawem, którym należy kierować się w żyli u. Pojawia się szczególne napięcie: z jednej strony Jahwe ukazuje się jako Bóg z mocą przeprowadzający swoją wolę, drugiej strony nie chce swej woli narzucać (Wj 19). Ofiarowu-(«’ swoje prawo, aby ludzie przyswoili je sobie wewnętrznie.

I lóg sam związał się przysięgą ze swoim ludem, tak że nie ma powodów do obaw przed Jego despotyzmem. Jahwe jest Bo-i|iom, na którym można polegać. To, że nigdy nie zawiedzie, wynika z Jego istoty. Nie można dlatego włączać Boga w ludz-kte kalkulacje, należy Go akceptować jako Boga. Wówczas poznajemy Jego wielką miłość do ludzi: jest dla swego ludu jak ojciec.

Widać więc, że wypowiedzi Starego Testamentu o Bogu należy odczytywać z dzieła Boga, z ludu Izraela.

2.6.5 Lud Boży i ludy

Itóg jest dla ludzi Starego Testamentu w pierwszym rzędzie Bogiem ludu Izraela. Ale nie jest tylko Bogiem plemienia, lecz Bogiem dla całego świata.

Dostrzegamy to wyraźnie w dziele Jahwisty, najstarszego autora. Widzi on szczególny stosunek Izraela do Boga w ramach ogólnej historii Boga w stosunku do ludzi. Na początku .wojej księgi umieszcza opis stworzenia świata z jego momentom szczytowym, stworzeniem człowieka. Boga nazywa od amego początku Jahwe, a więc nosi On już imię Boga Izraela. Sam lud pojawia się w centrum opowieści dopiero wraz z histo-ną Abrahama (Rdz 11 nn.). W historii wyjścia i objawienia na Synaju staje się Bogiem ludu, z łatwością przeciwstawiającym lę egipskiemu aparatowi władzy. Autor zawsze jednak pamięta, że jest On Bogiem dla wszystkich ludzi, że wszyscy winni Mu oddawać cześć i wszyscy są przed Nim odpowiedzialni.

i mm———i—