264,265

264

Teorie litcratuh ^s ^

lizm, niż zapał czarnego żołnierza, służącego chętnie rzekomym cł» mąjś ciclom. A więc jeszcze raz staję przed rozszerzonym systemem <• In* gicznym: jest tu element znaczący utworzony z picnvotneg<> systenm *« ny żołnierz salutuje po francusku), jest element znaczony (imrm !•••. •< mieszanina francuskości i wojskowości), jest wreszcie obecno*U /m* go w znaczącym**.

iM 11
buki
n« nt
't l|||
	il ii
#,.U i	>h4

Barthes proponował tu więc znów poszerzenie i przeformuiowunlt Mit jako język gii scmiotyczncj dla potrzeb analizy mitu jako języka „drugiego stopniu I s drugiego _cją kategorię w micie (w przytoczonym przykładzie znaczenia odwnłu| i ł -I stopma    Prancji^ wierności kolonizowanych, niesłusznego oskar/i

0    ciemiężyciclstwo itp.) postanowił określić ogólnie znaczeniem mitu / M ment znaczący (obraz czarnoskórego żołnierza) nazwał formą, zaś cl* m ■ ■■<

Dwa poziomy czony (definicja, na którą daje się przełożyć ów obraz) - pojęciem. IW sygnifikacji ka_Cji _mj_a} więc, w jego ujęciu, dwa poziomy: w pierwszymi porządku (w t i lacja skojarzeniowa między elementem znaczącym i znaczonym wytwai <1. w drugim - w porządku mitologicznym - związek formy (czyli znaku pi* • " ♦# go porządku) i pojęcia wytwarzał znaczenie. „Mit jest słowem"’’ - tał i« p ■> t| nał Barthes swój wykład na temat nowych mitologii - to znaczy jest p* »•» p*' W dzaju językiem, ale jest to język pasożytniczy, a nawet skradziony"”, któi \ m I*¹ łl ki zawłaszczeniu znaków języka wobec niego pierwotnego. Owo \v\ n. ,*»« wtórnych znaczeń było dla niego procesem bardzo niebezpiecznym (I.....łoił

1    stwarzającym pozory „naturalności": odbiorca - przekonywał - nic jcit ^ odkryć mechanizmów wytwarzania tych znaczeń i przyjmuje ja za całki »>» t< tt' i

Krytyka mistyti- wiste. A więc nowe mity były właściwie mi(s)tyłikacjami i manipulacjami •*! kacji i mampu- _nvnij _na łatwowierność odbiorcy - i dotyczyło to zarówno propaganda poił ncj, jak i rekłamy, mediów czy funkcjonowania mody.

Barthes nic odwoływał się tutaj .-

■ KONOTACJA - szeroki wk/r II <1 niawy danego znaku (wszysd u* »*i skojarzenia, które ów znak um- Immik, przykład malec - młodość, iii* *»tm»tC bezbronność, niesforność itp,)

wprawdzie do terminologii wprowadzonej przez Louisa Hjemsleva, bo jej wówczas jeszcze nic znał, lecz opisywane przez niego relacje semiotyczno-se-mantycznc można było określić właśnie za pomocą terminów Hjemslcvowskich,

a w szczególności - przy użyciu kategorii dcnotacji i konotacji. Jeśli .ImnU H uznawało się za podstawowy zakres znaczeniowy znaku (pojęcie lub drfliih n Hi

” Ibiiiem, s. 247. Przykład ten dobrze pokazuje, do czego w istocie miała służyć Hanb* • Ą scmiologia na tym etapie - interesowała go przede wszystkim krytyka ideologu #11 • 1 jw< tyczna. Warto przypomnieć, że w tekstach Barthes’a zamieszonych w Mitologia '• •( ło także krytycznych uwag na temat mitów lewicy i prawny, zwłaszcza w h '¹ tiaj (zob. Mitologie, of>. cit., s. 280-292), która w pierwszym polskim wydaniu '¹ w antologii Mit i znak, /, wiadomych przyczyn nic znalazła miejsca.

** Ibuiem, i. 329.

Ibultm, s. 264-271,

H| Nrmiotyka

265

Mitologizaqa jako proces konotacji

Elementy

semiologli

'* ł '•*» ■>V ów znak przełożyć), konotację - za poszerzone pole znaczeniowe » <k" (i• >zmaitc skojarzenia wywoływane przez znak), to proces konotowania, i* |*k przedstawiał go Hjemslev, zachodził właśnie wtedy, kiedy znak pojmo-♦ »mi |<k«» połączenie znaczącego i znaczonego (lub: formy i znaczenia) stawał 'i Hf Min znaczącym - tworzył znak wyższego poziomu⁹¹. Mitologizacja była i'-Mi MMi /cj procesem wytwarzania konotacji, w ramach którego znaczenie picr-*•'i.iwato się znaczącym i zostawało włączone w semiozę wyższego rzędu, k «•» hi,u zenie powstawało tu niejako pod podszewką starego - po to by z ukry-i wuitować światopogląd odbiorcy⁹’. Oskarżenie pod adresem nowego języ-| • Mili%-t znego było bardzo silne. Barthes pisał bowiem:

•HM 1 | jest językiem, który nie chce umierać: wyrywa trwanie podłe i zde-w* idowunc z sensów, którymi się karmi; wywołuje w sensach jakieś sztucz-»*» pi/rdlużcnic, w którym się wygodnie sadowi, czyniąc z nich gadające łMipT'.

• wnne mitologie okazywały się więc czymś w rodzaju ideologicznego znaków i ostatecznie zwracały się przeciwko ludziom, którzy je

iV \uU\ roku opublikował Barthes książkę ŻUments dc sćmiologic (Elementy nmłolngll) wykład już stricte teoretyczny,porządkujący i modyfikujący podsta-* ■ ‘ I Munnnologię semiologiczną⁹⁴. Używał tutaj także kategorii dcnotacji i ko-p, po in jednak by opisać mechanizmy wytwarzania znaczenia przez literały hmh

m konotowania to system, którego plan wyrażania (to znaczy elc-»M mi ii zący) tworzy system znaczący: najczęściej spotykane przypadki knuoiacji będą oczywiście obejmowały systemy złożone, w których ję-lwor/y pierwszy system (mamy z tym na przykład do czynienia w li-

!• I 11|< iii lry, Prolegomena ton 1'heory of !Jinguage, tłuin. K.J. Whitficld, Madison 1961, IfJm

ł l>łosimi I dujwiwiada,żc w myśl tego rozróżnienia mit w koncepcji Barthesa jest kuno i i| Min /. płoną na dcnotacji, podczas gdy Barthes błędnic określił go jako metajęzyk.

fMllnbl «|M. utował zob. K. Kłosiński, Sar kaźmy, (w:] R. Barthes, Mitologie, op. cif., I Ili

•*m m

ł    iłmialogie, Parli 1965, nic zostały jak dotąd przetłumaczone na język polski.

#01 pia» r Uarthcta, oprócz tego, żc znajdują się w zbiorowym wydaniu jego ' H|ł M ll .idu h, Oewett tomplHts, t. 1-3,Paris 1993,zostały także zamieszczone w tomie •no# >■ inin/ogii/ae, Parli 1985.

Mim H..*,/ ai-eiUurt 1 emiologujue, op. cit., *. 78. Już zresztą w bardzo wczesnej książce !x ** Pt, iiiuit, l*aris 19$ J,definiował Barthes literaturę jako „znaczące mitu litcrac-/ "I- o I hl/m, Mitologie, op cif,, a. ańS.