33075 IMG554

210 (De)Kotistrukcje kobiecości

z konstruowaniem płci, ujawniają sztuczność norm, na kto rych opiera się system (dwupłciowość, heteroseksualność) A zatem niosą możliwość zmiany. Stąd być może bierze się tak silna tendencja do ich przemilczania czy marginalizowania?

Sposób odczytania przez Butler relacji butchlfemme_y zjawiska dragąueęns (odgrywanie przez mężczyzn na scenie kulturowego ideału kobiecości)¹⁸ czy przebierania się w rzeczy płci przeciwnej (tzw. crósś-dressing) może być postrzegane jako część jej projektu upolitycznienia odrzuconych istnień („politicization of abjection”, Buder 1993). Buder koncentruje się na wykluczonych, odrzuconych, odciętych i nieprawidłowo „upłciowionych” ciałach, by pokazać pewien brak czy też błąd tkwiący w systemie wiedzy/władzy, „słaby punkt normy”, oraz wyeksponować tym samym fałsz zakładanej jako naturalna każdej tożsamości płd kulturowej: „Pojęcie oryginalnej, podstawowej tożsamości płci kulturowej jest często parodiowane w kulturowych praktykach drag czy transwestytów (cross-dmsers) czy też w seksual-nej-płciowej stylizacji tożsamości butch/femme. [...] Imitując pleć kulturową, drag implicite odkrywa imitacyjną strukturę samej płci kulturowej - jak też jej przygodność” (Buder 1990,137).

Według Butler drag queen ujawnia normatywną strukturę prezentacji płci kulturowej, obnażając jej sztuczność¹⁹. Przez odegranie na scenie „kobiecości” drag ąueen pokazuje, w jaki sposób płeć kulturowa jest przez nas na co dzień wciąż na nowo tworzona i podtrzymywana, obrazuje proces cytowania norm płci. Zjawisko drag ujawnia zatem sztuczność konstruktu „męskości” czy „kobiecości”. Odzwierciedlając schematy, sprawia, że zaczynamy je widzieć inaczej. Drag ąueen odgrywa na scenie nasze codzienne role, których podstawowym celem w realnym życiu jest ukrycie faktu, że w ogóle gramy; chodzi o efekt „naturalności” i „oczywistości" pewnych konstruktów. Jeśli potraktowalibyśmy płeć kulturową jako rodzaj zadania, to można powiedzieć, że zadanie to nigdy nie zostaje do końca wykonane zgodnie z oczekiwaniami, a jego wykonawca nigdy nie jest w stanie w pełni zadomowić się w ideale, do którego jest zmuszony dążyć” (Butler 1997,17).

pełne ucieleśnienie normy, odwzorowanie modelu nie jest zatem możliwe, gdyż to, co ma być odwzorowane, heteroseksualna tożsamość, jest jedynie fantazmatycznym ideałem.

W rzeczywistości nie istnieje żaden oryginał, który drag ąueen odgrywa, lecz samo pojęcie oryginału jest tworzone retroaktywnie poprzez nasze odgrywanie. Mówi o tym słynne zdanie Butler, że „płeć kulturowa jest jak drag lub nawet jest drag”, czyli jest pewnego rodzaju grą, przebraniem. Ma ono sugerować, że „imitacja” znajduje się w sercu heteroseksualnego projektu i jego płciowego binaryzmu. Drag nie jest drugorzędną imitacją, która zakłada istnienie jakiegoś oryginału, wzorcowej płci kulturowej, jak uznaje potoczna opinia. To, co jest odgrywane podczas występu drag ąueen, oryginał płci czy naturalna heteroseksualność, nie istnieje. Mamy raczej do czynienia z ciągłym podtrzymywaniem czy odtwarzaniem modelowych zachowań, bez czego nie istniałyby jako ideał. Butler zakłada tu, że jeśli coś byłoby naturalne i oryginalne dla praktyk mutacyjnych drag ąueen, to nie pojawiłaby się tak silna presja, obwarowywana najprzeróżniejszymi praktykami normatywnymi i wykluczającymi, by ów ideał rzekomo naturalnej płci czy heteroseksualnośd za wszelką cenę kultywować.

Buder kwestionuje społeczne przekonanie, że homoseksu-alność jest kopią, imitacją, zaledwie cieniem czegoś prawdziwego i naturalnego. Powołuje się na książkę Esther Newton o kobietach przebierających się za mężczyzn w Ameryce. Mother Gatnp stanowi próbę rewaloryzacji samego zjawiska. Według Newton, a Butler idzie tu jej tropem, drag ąueen nie jest w żadnym razie kopią jakiejś kanonicznej płci kulturowej, ale odtwarza strukturę jej wdrażania. Rozwijając ten wątek, Butler stwierdza, że heteroseksualność to maskarada, która zakłada imitację, by potwierdzić własny status oryginału. W tym sensie heteroseksualność jest zależna od homosek-sualności, gdyż „jeśli nie byłoby pojęcia homoseksualności jako kopii, nie byłoby pojęcia heteroseksualnośd jako oryginału” (1993a, 313). Ale skoro jest zależna, to imitacyjny efekt gejowskich praktyk stanowi dla niej ciągłe zagrożenie, ujawnia-