68941 IMG486 (5)

78 (De)Kótistrukcje kobiecości

Można przyjąć, że główną grupę odniesienia dla feminizmu liberalnego stanowią białe kobiety z klasy średniej. To właśnie takie kobiety stworzyły podstawy teoretyczne feminizmu liberalnego, pisząc o tym, co je dotykało lub czego doświadczyły bezpośrednio. Postulaty formułowane w ramach feminizmu liberalnego w zasadzie dotyczą zatem specyficznej grupy kobiet - białych, wykształconych, pochodzących z klasy średniej. To głównie one mogą dzięki pracy zawodowej osiągnąć spełnienie, o którym mówi Betty Friedan. Tak zresztą było w zasadzie od początku istnienia feminizmu liberalnego. Jeśli przyjrzymy się bliżej tekstom Wollstonecraft czy Taylor Miii, zobaczymy, że, wypowiadając się w imieniu kobiet, piszą one jedynie o pewnej ściśle określonej ich grupie. Na przykład kiedy porównują kobiety i mężczyzn (określone kobiety do określonej grupy mężczyzn), twierdząc, że istnieją kobiety równie inteligentne jak mężczyźni i apelując, by to praktyka społeczna wykazała, że kobiety nie są zdolne do wykonywania pewnych zawodów, jakby nie zauważały, że niektóre zawody są niedostępne dla ludzi nie tylko z powodu ich płci, ale też pochodzenia społecznego czy rasowego.

Demaskując klasowość poglądów Taylor Mili, Zillah Eisenstein zauważa, co Taylor przemilcza, że kobieta z klasy średniej w tych czasach z reguły posiadała służące, zapewne z niższej warstwy społecznej, które jej pomagały i tylko to pozwalało dostatecznie bogatym kobietom godzić pracę zawodową z małżeństwem w sposób zadowalający. Powstałe mniej więcej w tym samym okresie co tekst Taylor Mili przemówienie So-journer Truth, czarnej aktywistki ruchu abolicjonistycznego, bardzo dobrze pokazuje wykluczenie czarnych kobiet z męskiej kategorii „kobiet w ogóle”. Tę tendencję, jak widzimy, feministki liberalne nie tylko przejmują, ale też często wzmacniają. Truth obala mit kobiecości widzący w kobietach subtelne i delikatne istoty, wskazując na siłę fizyczną kobiet i prace, które ona jako kobieta wykonywała.

Pominięcie niektórych aspektów życia kobiet i części kobiet widać też w czołowym dziele drugiej fali - The Feminine

Mystiąue. Wypowiadając się w imieniu kobiet i opowiadając o ich życiu, Friedan nie zauważa, że mówi tylko o pewnej szczególnej grupie. Postulując konieczność pracy zarobkowej jako klucz do wyzwolenia, Friedan, podobnie jak przed nią de Beauvoir, nie zauważa kobiet, które tę pracę już od dawna wykonują. Tłumacząc niechęć kobiet do pracy lękiem przed „nowym”, Friedan nie bierze pod uwagę kobiet, które praca niejednokrotnie pozbawia godności osobistej i uniemożliwia pełnienie innych ról, być może bardziej satysfakcjonujących. Dużo czarnych Amerykanek pracowało zawodowo w epoce opisywanej przez Friedan, często umożliwiając własną pracą robienie kariery zawodowej Amerykankom z klasy wyższej czy średniej. Często też traktowały one tę pracę nie jako źródło satysfakcji, ale jako zło konieczne - przymus i niewolę (w tej samej sytuacji było też wielu mężczyzn). Friedan arbitralnie zakłada, czego kobiety powinny chcieć (dążyć poprzez pracę zawodową do samorealizacji) oraz czego chcieć nie powinny (pozostawać jedynie w domu). Jak trafnie zauważa Jag-gar, przyjęte w ramach feminizmu liberalnego założenie, że ów podział pracy nie jest wybierany z własnej woli przez kobiety, lecz stanowi efekt dyskryminacji, jest konieczne. Służy ono uzasadnieniu własnego posłannictwa, występowania w imieniu kobiet i w obronie jednostki ludzkiej.

Postulując równość edukacyjną czy zawodową, feministki liberalne w zasadzie poruszają się jedynie w obrębie jednej zmiennej - płci kulturowej, nie zauważając różnic klasowych, rasowych, etnicznych i innych ani faktu, że dostęp do edukacji może być utrudniony nie tylko dlatego, że dana osoba jest określonej płci, ale też dlatego, że pochodzi z określonej warstwy społecznej, ma określony kolor skóry czy wykazuje określoną orientację seksualną. Również w żądaniach dotyczących antykoncepcji czy aborcji feministki liberalne wydają się nie zauważać, że reprezentują jedynie partykularną grupę kobiet, poza którą znajdują się kobiety często przymuszane do poddania się aborcji, gdyż pochodzą z klasy czy mniejszości etnicznej zbytnio obciążającej budżet państwa-⁹.