29459 IMG47

KS. LECH STACHOWIAK

IDEA ŻYCIA PO ŚMIERCI W STARYM TESTAMENCIE

W Starym Testamencie śmierć należy do rzeczywistości nieuniknionej, z którą każdy człowiek powinien się liczyć przez całe swoje życie. Przepełniony żalem po najbliższych sobie istotach wie, że i on sam „zobaczy” śmierć (por. Ps 89,49 w sensie „doznania” śmierci oraz J 8,51) lub jej „skosztuje” (w NT:Mt 16,28; J 8,52). Perspektywa śmierci jest na ogół gorzka, jak np. w wypadku Ezechiasza (por. 2 Kri 20, 2 - 3), rzadziej pożądana, jak u Joba, który jej pragnie (Job 6,9; 7,15). Życie jest dla Semitów niemal zawsze najwyższym skarbem, za który gotowi są oddać wszystko (Job 2, 4, por. Prz 3, 2). Dar życia jest też przedmiotem częstych próśb zanoszonych do Boga (por. Ps 21, 5) lub Jego błogosławieństwa (por. Wj 23, 25); takie spojrzenie na życie potwierdzają liczne teksty pozabiblijne starożytnego Wschodu¹. Chociaż śmierć w podeszłym wieku, po szczęśliwym spędzeniu życia i doznaniu jego pełni², jest nieunikniona, to jednak każdy człowiek "w Starym Testamencie chciałby jej chwilę oddalić (wyjątki zob. wyżej). Przeświadczenie takie występuje wprawdzie wyraźnie dopiero w tradycji kapłańskiej³, wydaje się jednak o wiele starsze i sięga niewątpliwie okresu przedliterackiego tradycji izraelskiej, zresztą określenie „być nasyconym życiem” znane jest w języku i literaturze akkadyjskiej. Nic więc dziwnego, iż występuje w ST w wielu niezależnych od siebie środowiskach literackich i teologicznych (por. r.p. Ps 91,16; Rdz 15,15 z 25, 8; Sdz 8, 32 Oraz 1 Krn 29, 28). Jako wykładniki „pełni” szczęśliwego życia obok podeszłego wieku wymieniano zwykle (por. Rdz 47,28) liczne potomstwo, zaszczytny pogrzeb we własnej ziemi obok przodków (por. Rdz 47, 29 - 31; 50, 12 - 13)i oczywiście możność korzystania z wszelkich dóbr ziemskich. Dopiero Kohelet podda

_ \

¹ Niektóre teksty przytacza L. Wach ter. Der Tod im Alten Testament. Berlin 1967 s.

57-64.

³ O starotestamentalnej koncepcji śmierci zob. Wachter, jw.; G. Q u e 11. Die Auffassung des Todes in IsraeL Darmstad 1967; W. Z i m m e r 1 i. Der Mensch und seine Hoffnung im Alten Testament. Gottingen 1968 oraz pewne uwagi J. Stępnia. Wiara Izraelitów w życie pozagrobowe. „Homo Dei” 31:1962 s. 277-232.

³ Por. np. Rdz 25, 8 i 35, 29. Nadto jednak analogiczne wyobrażenia właściwe są epilogowi Księgi Joba (42, 17) oraz Kronikarzowi (np. 1 Krn 29, 28; 2 Krn 24, 15).

9