36499 P1130748 resize

a —ssęp—e —dii pracz hwtność kabury łużyckiej. np. w Kietrza ery .TordMirrwif ŚŁ W otaeae Qrm p ajawizją są groby ciałopalne popielnicowe wyposażone w eenaitt, głównie wczesne formy ceramiki gazowej. Wyroby metalowe w tych grobach są bardzo często typowe dla.Jtuhury przedłużyckiej^- z II okresu EB Tego typa grób; cŁiiopalnc popielnicowe, wyposażone we wczesne formy oondti guzowej, były dotyckas zaBczane do Jd-nr> prrodhjżydóej’', aczkohnek charakterem swoim odbiegają całkowicie od typowych dł» tego zespołu grobów szkieletowych czy leż całopalnych Jamowych z rozsypanymi, na ogół w obrębie ćnżej jny grobowe przepałowymi kośćmi i wyposażonych z regały w przedmioty brązowe. Charakterem swoim wspomniała pdn dałopalne popielnicowe odpowiadają całkowicie grobom typowym dla hnfanfci knhnry łużyckiej. Tego tyyu groby pochodzą (M.Gedl 1964. s. 52 n.; B. Gediga 1967, s. 1*1) m-m. z cmentarzysk z Godzowic i Kietrza wnj. opolskie.. Jordanowa ŚL, Świątnik, woj. wrocławskie, i Wrocfcawia-Kśęźa Wribego. Równolegle z tynś grobami o charakterze wczesnołużyckim utrzymują się jeszcze nadal zarówno groby szkieletowe, jak i rabpiią o n rharłi charakterystycznych dla „knhnry przrdłużyctacj". Stanowią one formę dominującą na terenie puv. brzeżnej części Śląska, w WieOcopobce i na pogranicza śląsko-mafapołstam, gdzie prawdopodobnie proces formowania się elementów kulturowych typowych dla „kulony przedłnżydaęjT' następował trochę poicie.

Skarby i luźne TnaUńdra

Z okresem rozwoju „kultury przedłużyckiej^- wiąże się jeszcze kilkanaście znalezisk gromadnych — darte* brązowych (ryc. 51) oraz duża ilość luźnych znalezisk, głównie pojedynczych przedmiotów z brązu, a rządzie; iwimiti Zimnu część tych luźnych, pojedynczych znalezisk przedmiotów z brązu może pochodzić z grobem, które z uwagi na zły stan zachowania szkieletów lub ich całkowity rozkład zostały przy okazji odkryć, a metan*; fertań, nierozpoznane. W tzw. skarbach występuje na ogół razem po kilka przedmiotów brązowych. Są to przeważnie ozdoby w postaci naramienników, bransolet, rzadziej szpil. W nielicznych zaś przypadkach oprócz ozdób „skarb” stanowią siekierki czy broń w postaci grotów. Natomiast pojedyncze znaleziska przedmiot u* brązowych reprezentują w zasadzie wszystkie ich rodzaje, przy czym bardzo liczne są właśnie siekierki brąmwe. a ponadto ozdoby i rzadziej broń. Zasięg występowania przedmiotów brązowysrh charakterystycznych db kra* kultur mogiłowych, jak i specyficznych dla „kultury przedłużyckiej”, jest znaczny i obejmuje w zasadzie caa schodnią strefę ziem polskich, ale spotykamy je również na stanowiskach kultury trzcimeckiej.

Inwentarz ruchomy pochodzący ze scharakteryzowanych powyżej wszystkich typów stanowisk łączce jck z „kulturą przrdłużycką", jak wynika z dokonanego przeglądu, w głównej mierze stanowią przedmioty brązowe, a nie — jak to bywa w przypadku innych kultur czy okresów — ceramiką Wyroby brązowe „kultury gnsć-łużycbej” to w zdecydowanej większości różnorodne ozdoby, a wśród nich najliczniejszą grupę stanowią szpic

Wyroby z brązu

Szpile reprezentują pod względem formalnym kilkanaście podstawowych typów, w większości są one charakterystyczne dla całego zespołu kultur mogiłowych. Ponadto jednak wyróżnić można również formy lokalne, wykonane na terenach zajmowanych przez „kulturę przedłużycką". Dla tej knhnry charakterystyczne są przede wszystkim szpile długie, dochodzące do kilkudziesięciu centymetrów i zaopatrzone w dość duże masywne główki. Ograniczając się jedynie do omówienia form najważniejszych, wymienić należy szpile o główkach kulistych z przekłutą główką lub półkulistych, zdobionych na ogół motywem zakreskowanych trójkątów (tabł. XL1V .41 Formy z główkami kulistymi były szczególnie powszechne we wczesnym okresie epoki brązu, w kulturze unje-tyctaej. Wystąpiły jednak również w kilku zespołach grobowych „kultury przedłużyckiej", m. in. w 3 kurhanie z Obrotu, na cmentarzysku w Kleszczewie oraz w skarbie z Czeszewa (ryc. 55 a), woj. pilskie. Stanowią orne w obrębie tej kultury formy bardzo wczesne, datowane na początek U okresu EB (B,) (M. Gedl 1975, s. 17). Podobnie są one również datowane w innych grupach kultury mogiłowej. Szpile o główkach półkolistych m są przewiercone, ale ornamentowane analogicznie jak okazy o głów kach kolistych, z tym że są to formy znacznie częstsze. Znane są z licznych stanowisk, przeważnie z Kujaw. Kilka egzemplarzy pochodzi również ze wschodnio Wielkopolski i jeden ze Śląska środkowego. Szpile o półkolistej nieprzekhitej główce są formami występujący* już od wczesnej fazy II okresu epoki brązu, ale utrzymują się dłużej w- tym okresie (BB, C_t) (M. Gedl 1975. s. 19).

Na wczesną fazę II okresu EB może być datowany inny typ szpili, a mianowicie ze zgrubiałym i przekłuty® trzonkiem (tabL XLiV: 2) i z główką stożkowatą lub tarczo watą. niekiedy ornamentowaną. Nie są to for*} wyłącznie znane z „kultury przedłużyckiej”, gdyż występują także w innych grupach kultur mogiłowych, m. »•