nowych obserwuje się dopiero w latach II wojny światowej. Działania bojowe na licznych frontach II wojny światowej potwierdziły, że w czasie bezpośrednich walk wynikają sytuacje, w których broń taka jest bardzo skuteczna na bliskich odległościach, tj. ok. 1004-200 m. Prawie wszystkie armie już w pierwszych latach II wojny światowej starały się wprowadzić do wyposażenia niektórych pododdziałów pistolety maszynowe w miejsce karabinu, bądącego wówczas podstawowym uzbrojeniem pojedynczego żołnierza. Szczególnie w pododdziałach partyzanckich i dywersyjnych pistolet maszynowy okazał się bronią niezastąpioną. Między innymi, dzięki opracowaniu i masowemu wprowadzeniu do wojsk niezawodnie działającego 7,62 mm pistoletu maszynowego w z. 1941 (popularnej Pepeszy — od skrótu PPSZ pełnej nazwy: „Pistolet pulemiot Szpagina”), pododdziały Armii Radzieckiej skutecznie rozprawiały się w bezpośrednich walkach z hitlerowskimi najeźdźcami.
Po II wojnie światowej obserwuje się szczególnie rozwój małych pistoletów maszynowych, których właściwości techniczne i eksploatacyjne są niejednokrotnie równorzędne lub przewyższają niektóre charakterystyki większych pistoletów maszynowych.
Porównując charakterystyki licznych wzorów pistoletów maszynowych można przyjąć, że jeżeli długość pistoletu w stanie złożonym, a więc ze złożoną kolbą nie przekracza 50 cm — wówczas można go zaliczyć do grupy małych pistoletów maszynowych. Pistoletów maszynowych spełniających ten warunek jest stosunkowo niewiele, bo tylko około dwudziestu wzorów. Tłumaczy się to tym, że łatwiej jest opracować większy i cięższy pistolet maszynowy niż mały i lekki. Niezależnie od tego pistolet maszynowy o dużych wymiarach ma większą bezwładność, a więc tym samym ma lepszą stateczność. Umożliwia to stosunkowo łatwe otrzymanie zadowalającego skupienia pocisków przy prowadzeniu ognia, szczególnie seryjnego, na odległość do 200 m.
Uzyskanie odpowiedniej niezawodności działania me< hanizmów i trwałości części pistoletu (minimum 104-15 tys. strzałów) oraz szybkostrzelności maksymalnej (5004-650 strz min), pożądanej ze względu na zmniejszenie zużycia amunicji i zwiększenie stateczności broni, są zagadnieniami, których rozwiązanie przysparza konstruktorom małych pistoletów maszynowych o wiele więcej kłopotów niż konstruktorom pistoletów większych i cięższych. Z tego względu niewiele małych pistoletów maszynowych spełnia zadowalająco wszystkie główne wymagania stawiane takim pistoletom.
Niemiecki 743 mm pistolet maszynowy TWcu-ser toz. 1932 (z kolbą)
Angielski prototypowy 3 mm pistolet maszynowy iz kotbą-fateralem)
Czechosłowacki » mm pistolet maszynowy
toz. 25
Francuski 9 mm pistolet maszynowy MAT Wz. 4)