3

OD DEKALOGU DO PRAW CZŁOWIEKA flf f 19

beraJfio-permisywnego społeczeństwa, prawa człowieka są ostatec^-w swoim rdzeniu, po prostu prawami do pogwałcenia Dz sięciu Przykazań. „Prawo do prywatności” - prawo do cudzoł stwa, w tajemnicy, tam, gdzie nikt mnie nie widzi lub nie ma pra zagłębiać się w moje życie, „Prawo dążenia do szczęścia i posiad własności prywatnej” - prawo do kradzieży (wyzyskiwania inny „Prawo wolności prasy i wyrażania opinii” - prawo do kłamania. „P wo wolnych obywateli do posiadania broni” - prawo do zabijani I w końcu „prawo do przekonań religijnych” - prawo do czczenia fałs wych bogów. Oczywiście prawa człowieka nie rozgrzeszają bezpośr nio łamania Dziesięciu Przykazań. Chodzi po prostu o to, że utrzymu w otwarciu marginalną „szarą strefę” która powinna pozostać poza d stępem (religijnej bądź świeckiej) władzy. W tej ukrytej w cieniu sfera# mogę naruszać te przykazania i jeśli władza wejrzy w nią, łapiąc mnl# ze zsuniętymi spodniami i próbując zapobiec łamaniu przykazań, mogf wykrzyknąć: „To pogwałcenie moich podstawowych praw człowieka!" Chodzi zatem o to, że Władza z powodów strukturalnych nie możfl, nakreślić wyraźnej linii podziału i zapobiegać tylko „nadużyciom” Prawa, bez naruszenia jego właściwego użycia, to znaczy użycia, które nie jest pogwałceniem Przykazań¹. Poniekąd analogiczna sytuacja zachodzi w przypadku heteroseksualnej procedury uwodzenia w naszych politycznie poprawnych czasach”. Dwa zbiory - zbiór „politycznie poprawne zachowanie” i zbiór „uwodzenie” - w rzeczywistości w ogóle na siebie nie zachodzą, to znaczy nie ma uwodzenia, które nie byłoby poniekąd „niepoprawnym” narzucaniem się lub napastowaniem - w pewnym momencie trzeba się odsłonić i „pozwolić sobie”. Czy oznacza to zatem, że każde uwodzenie jest od początku do końca niepoprawnym napastowaniem? Nie - i na tym właśnie polega podstęp. Jeśli pozwalasz sobie i odsłaniasz się wobec Innego (potencjalnej partnerki) i ona wstecz decyduje, poprzez swoją reakcję, czy to, co właśnie zrobiłeś, było napastowaniem czy udanym aktem podrywu. Przy czym nie sposób powiedzieć z góry, jaka będzie jej reakcja. To dlatego właśnie pewne siebie kobiety często (liirtlzą „słabymi” mężczyznami - ponieważ boją się oni odsłonić, pod-)t)ć konieczne ryzyko. I być może jest to tym bardziej prawdziwe w na-»/ych politycznie poprawnych czasach: czy reguły poprawności nie są po tu, by w ten lub inny sposób naruszać je w toku uwodzenia? Czy sztuka uwodzenia nie polega na właściwym naruszaniu tych reguł - tak że polem, po akceptacji zalotów, ich napastliwy charakter zostanie wstecznie unieważniony?

Czy opozycja między przykazaniami Dekalogu i prawami człowieka ule ma podstaw już w samym napięciu między Dekalogiem i nakazem „miłuj bliźniego swego”? Nakaz ten niczego nie zakazuje. Raczej wzywa do aktywności poza granicami Prawa, zachęcając nas zawsze do czynienia więcej i więcej, do „kochania” naszego bliźniego - nie tylko w jego wymiarze wyobrażeniowym (jako naszego semblant, zwierciadlany obraz w imię naszego wyobrażenia Dobra, jakie narzucamy na niego, tak że nawet jeśli działamy i pomagamy mu „dla jego własnego Dobra”, CO jest to nasze rozumienie tego, co jest dla niego dobre); nie tylko w jego wymiarze symbolicznym (abstrakcyjny symboliczny podmiot praw), ale jako Innego w otchłani jego Realnego, Innego jako właściwie ludzkiego partnera, „irracjonalnego”, zasadniczo złego, kapryśnego, buntowniczego, odrażającego... słowem, poza Dobrem. Tego wroga-In-liego nie powinno się karać (jak nakazuje Dekalog), lecz akceptować jako „bliźniego”⁴. (Doskonały film Tima Robbinsa Przed egzekucją przedstawia bardzo dobrze ten impas „miłości bliźniego”. Siostra Helen idzie na całość, akceptując człowieczeństwo Innego, który jest skrajnie bezwartościowym rasistą i morderczą, gwałcicielską szumowiną). Wobec tej bezgranicznej „miłości bliźniego” istnieją dwa rodzaje obrony: racjonalne/ humanistyczne „zrozumienie” (próbujemy zredukować traumatyczną otchłań Innego, wyjaśniając ją jako rezultat społecznych, ideologicznych, psychologicznych itd. uwarunkowań...) lub fetyszyzacja radykalnego Zła naszego bliźniego w postaci absolutnej Inności (powiedzmy: Holocaust), która tym samym odmalowana zostaje jako niedotykalna, niemożliwa do upolitycznienia ani wyjaśnienia w kategoriach walki o władzę.

Por. Paul Moyaert, Lacan on Neighborly Love, „Epoche” (Providence, UT) 1996,

1

W tym kontekście sam Lacan zwraca uwagę na opór wobec użycia wykrywaczy kłamstw w dochodzeniach śledczych - jak gdyby „obiektywna” weryfikacja jakoś gwałciła prawo podmiotu do prywatności jego myśli.