40629 P1010737 (2)

104 5. Metody badań zachowań konsumenckich

zachowują się konsumenci. Natomiast w przypadku badań ukierunkowanych na wymiar psychologiczny możliwa jest odpowiedź na pytanie: dlaczego konsumenci zachowują się właśnie tak, a nie inaczej.

Tabela 5.1. Dwa wymiary badań zachowań konsumenckich

Zachowanie konsumenta	Możliwość obserwacji	Wymiar badań
1 Jak zachowuje się konsument?	obszar zjawisk obserwowalnych	wymiar fizyczny
Dlaczego tak się zachowuje?	obszar zjawisk ukrytych	wymiar psychologiczny

Odzwierciedlenie procesów występujących na rynku, również tych dotyczących konsumpcji i zachowań konsumenckich, odbywa się poprzez gromadzenie informacji oraz ich analizowanie i interpretowanie. Informacje mogą pochodzić ze źródeł wtórnych (dane już istniejące, pochodzące z wcześniejszych badań przeprowadzonych przez inne instytucje) lub pierwotnych (dane pozyskiwane u wyniku realizacji własnego projektu badawczego).

W przypadku analizy zachowań konsumenckich szczególnie istotne są dane ze źródeł wtórnych, dotyczące na przykład popytu konsumenckiego czy struktury wydatków konsumpcyjnych¹. Na ich podstawie wyodrębnia się aktualne wzory popytu oraz udział poszczególnych wydatków w budżecie konsumenckim. a także przewiduje się przyszłe kierunki tych zmian. Szerokie zastosowanie mają tutaj metody statystyczne, ekonometryczne i dyskryminacyjne². Jednak statystyka masow a w postaci obowiązującej sprawozdawczości nie zaspokaja w pełni potrzeb informacyjnych. W miarę rozwoju gospodarczego następuje wzrost liczby zmiennych determinujących postępowanie konsumentów, w tym zmiennych pozostających poza stałą rejestracją statystyczną. Fakt ten zmusza do sięgnięcia do innych informacji, uzyskiwanych w drodze specjalnie uruchamianych badań empirycznych. Badania te, przeprowadzane głównie za pośrednictwem ankietyI lub wywiadu, mają z reguły charakter badań niewyczerpujących. Dostarczają one nic tylko informacji na temat motywów postępowania rynkowego nabywców, ale także czynników kształtujących te wielkości³. Dlatego w sytuacji gdy istniejące już dane ze źródeł wtórnych nie są wystarczające do opracowania danego problemu, stosuje się źródła pierwotne.

Przy pozyskiwaniu danych pierwotnych najczęściej wykorzystuje się metodę reprezentacyjną. Wówczas niezbędne jest zapewnienie reprezentatywności

1

   Zadanie ułatwiają dane zebrane w ramach Badania budżetów gospodarstw domowych.

2

   J. Kramer, Konsumpcja w gospodarce rynkowej, PWE, Warszawa 1997, s. 86-98.

3

   J. Garczarczyk, Jakość informacji w badaniach rynku, Rynkowe instrumenty' kształtowania & chowańgospodarczych, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej w Poznaniu. Poznań 1988, s. 51.■