41124 obraz1 (7)

k:ch klasztorów. 1, co nie mniej ważne, buddyzm przepojony był duchem powszechności —- na przekór partykularnym tendencjom hinduizmu. Tak wiele przemawiało za buddyzmem w polityce wielkopaństwowej, że skłonność potężnych władców do tego wyznania nie mogła być przypadkowa i jeżeli nawet nie wypływała z zimnego wyrachowania, to nie mogła być pozbawiona momentów politycznej racji stanu.

Dharmapala wespół ze swym synem De-wapalą wypełnił swym panowaniem prawie całe stulecie. Był to złoty wiek dla indyjskiego buddyzmu północnego. Ojciec i syn rozwijali żywą działalność religijną o charakterze wielkiej misji światowej. Generał króla Dewapali przyłączył Assam i Kalingę. tę samą prowincję, którą podbił ongiś Asioka. Doprowadzono do rozkwitu klasztory w Bodhi Gaja i Udantapuri. Dharmapala założył sławny klasztor-uniwersytet w Wikramasila w za-i hodntm Bengalu.

Następcy szli w ślady wielkich poprzedników Wzmiankowany klasztor-uniwersytet Nalanda w Biharze (dziś reaktywuje się tę uczelnię z jej dawnym godłem akademickim) słał misjonarzy do Tybetu, Birmy, a nawet na Jawę. Sztuka tybetańska nosi na sobie trwały ślad sztuki bengalskiej Palów. Był to długotrwały zryw kultury buddyjskiej. Skończył się on dop ero wraz z pobramińską dynastią Senów na początku XI stulecia Osta-k-czny cios wymierzył buddyzmowi podbój muzułmański w ostatnich lutach XII auh* cia.

Dharmapala przeszedł do tradycji unlyj skiej jako ostatni wielki szermierz nici „<lro gi pośredniej” na królewskim tronie. Wy mowne świadectwo daje temu prolagoni.sln odrodzenia buddyzmu w Indiach na przełomie XIX i XX w., założyciel Maha Hoclhi S<>-ciety. Cejlończyk ten przybrał zakonne imię Anagarika Dharmapala²⁷.

Mniej wyraźnie zarysował sic; kres buddyzmu na drawidyjskim południu. Iłyło ono zawsze politycznie rozdrobnione, nie miało nigdy swego Asioki, Gupty czy Kamszki. Należałoby omawiać zagadnienie wygasania buddyzmu poszczególnymi dynastiami, na co nie ma tu miejsca i co me leży w intencji syntetycznego ujęcia przedmiotu.

Skonstatujemy jedynie ogólnie, ze z relacji pielgrzyma chińskiego Huan-tsanga. który przemierzył cale południe, wynika, iż za dekarskiej dynastii Czalukiów (połowa VI— —VII w.), tolerancyjny dla wszystkich roligii buddyzm, mimo wspaniałego środka propagandowego w postaci zespołu skalnych świątyń w Adżancie, pozbawiony specjalnej opieki królewskiej, ustępował przed hinduizmem. Za następnej dynastii Rasztrakuta sławny /•* swego bardzo długiego panowania (015—

^M Por. Anagarika Dharmapala hlrłh Centenary. Sept. 17, 1965, „Bulletin” No. 2, eo. by Maha Bodhi Society of India, s. 26. Urorzyslośó slule-cia Jego urodzin była wyrazem łączności wszystkich krajów buddyjskich ? Indiami