47075 Scan018

18 J. Stein czytania bezsensownych słów lub produkowania tzw. spooncryzmów' była dużo niższa. Kontrolując statystycznie korelację istniejącą pomiędzy umiejętnościami fonologicznymi i ortograficznymi stwierdziliśmy, że wrażliwość na ruch i tak była odpowiedzialna za wysoki procent pozostałej wariancji w ortografii, ale w tym wypadku, już niezależnie od fonologii (Talcott i wsp., 2000a). Innymi słowy, wrażliwość na ruch wpływa na umiejętności ortograficzne dzieci, niezależnie od istniejącego związku ortografii z umiejętnościami fonologicznymi. Można się było tego spodziewać, szczególnie że ta podstawowa funkcja wzrokowa pomaga określić, jak dobrze rozwiną się umiejętności wzrokowe konieczne podczas czytania.

PERCEPCYJNA NIESTABILNOŚĆ WZROKOWA

Bez względu na to, jak silna jest korelacja, nie jest ona dowodem na istnienie związku przyczynowego. Musielibyśmy stwierdzić, z jakiego powodu wrażliwość wzrokowa na ruch determinuje stopień rozwinięcia umiejętności ortograficznych w zakresie czytania, a następnie wykazać prawdziwość każdego kroku. Paradoksalne jest to, że jednym z najważniejszych zastosowań wzrokowych sygnałów ruchu jest osiągnięcie stabilności percepcji wzrokowej. Oczy nigdy nie pozostają zupełnie bez ruchu. W związku z tym, obrazy przesuwają się po siatkówce cały czas; jednak nasza percepcja wzrokowa jest wyraźna i nieruchoma. Wzrokowe sygnały ruchu gwarantują tę stabilność dzięki dwóm głównym mechanizmom.

Pierwszy z nich jest mechanizmem „obliczeniowym”. Każdy ruch pomiędzy kolejnymi obrazami, które są pobierane 3 lub 4 razy na sekundę, jest wykorzystywany, aby „morfować” każdy obraz na następny, tak aby każde poruszenie obrazu pomiędzy „pobraniami” mogło zostać zignorowane, chyba że odebrany zostanie sygnał motoryczny wskazujący na to, że oczy poruszyły się celowo . Po drugie, większe

"Spooneryzni mimowolne przestawienie (zazwyczaj początkowej) głoski dwu lub więcej wyrazów, wywołujące często efekt komiczny (np. „w duchu się puszę” - „w puchu się duszę”, „mój ruch” - „rój much”) pr/yp. red.

^I4Z taką częstotliwością odbywają się ruchy skokowe oczu - przyp. red.

¹ ‘Dzięki temu mechanizmowi nic zauważamy przerw w dopływie informacji a obrazy postrzegamy w sposób ciągły pr/yp. red.

Wielkokomórkowa teoria dyslcksji rozwojowej 19

.....'Mmn . one ruchy oczu są korygowane prz&z sygnały wielkokomór-

¹ ' lulni macja o każdym przesunięciu się obrazów na siatkówce, w wy-' ‘ "•"> ■ iiiiu i/onego ruchu oka.jest przekazywana z powrotem do układu ¹ ■ "i Iłowego i używana do naprowadzania oczu z powrotem na cel.

DWUOCZNA KONTROLA

Nm/.tiuiei/onc ruchy oka stają się szczególnym problemem, kiedy k onw ergu ją (tj. ich osie przecinają się-przyp. red.) w odległości 30 i""l» ,is czytania. Ponieważ takie ruchy nie są w żaden sposób htitiiolms .mc, nie są one ze sobą zbieżne ani monitorowane. W związku z

¹ ......no w idzenia dwojga oczu wzajemnie się przecinają i zmieniają

yi Ink /c pi /edmioty widziane przez oczy wydają się robić to samo. ^ t" •• nudnym przypadku sygnały ruchu, dostarczane przez każde oko, są i" • i • , u mmc do mięśnia danego oka, aby oko utrzymało fiksację na PlhMou. Nazywa się to utroculama kontrola (utrocular controI) (Oglc, MJfiJ) *• /(itwiska fizjologiczne leżące u podstaw tego mechanizmu są *h*|uiim\n poznawane. Zaobserwowaliśmy jednak, że większość dzieci #•» w/i..kmvymi trudnościami w czytaniu wykazuje wyraźnie nietrwałą

•    ikt.i. |», dwunożną, która jest skorelowana z niestabilnością percepcji IVim uli nwr | (I 'idun i wsp., 1994; Fowler i Stein, 1979; Stein i Fowler, 1980,

•    i Śli ni i w sp., 1988), co zostało potwierdzone przez innych badaczy IMM Migolow i McKcnzie, 1985; Evans i wsp.. 1994).

SŁABA LOKALIZACJA WZROKOWA

/godnie / oczekiwaniami, stabilność fiksacji dwuocznej u dzieci jest '.kotclowana z wrażliwością wzrokową systemu wielkokomór-kowrgn n,i ruch. W związku z tym, jakość fiksacji dwuocznej wyznacza l'«k nuhilnc wydają się litery, kiedy usiłuje się je odczytać. Dlatego "lamin wiM/liwość w^rzrokow'a na ruch determinuje zdolność prawidło-"• I " "ki. Mania kolejności liter w słowie. Na przykład, dzieci z niskim •mcm funkcji wielkokomórkowych, co przejawia się w zmniejszonej Witi/hw «tAci wzrokowej na ruch, są powolniejsze i robią więcej błędów w •d " 'diiniu prawidłowej kolejności liter w słowach, kiedy oglądają pre-'♦"iimanc przez krótki czas anagramy z przestawionymi sąsiednimi "ni (ruin i rian) (Comelissen i wsp., 1997).