47636 Scan21 (2)

jednak poczynić uwagę, iż nie interesuje geografa wojskowego całokształt zjawisk przyrodniczych zachodzących w środowisku geograficznym. Interesują go one na tyle, na ile mają związek z działaniami wojennymi,

Ścisły związek istnieje również między geografią wojenną a geografią społeczno-ekonomiczną, Geografia przemysłu, rolnictwa, transportu, ludności i osadnictwa wchodzą w skład geografii społeczno-ekonomicznej i na ogół odpowiadają swym zakresem' głównym gałęziom gospodarki - narodowej, dają niezbędny materiał, umożliwiający określenie podstawowych elementów i czynników potencjału ekonomicznego poszczególnych państw wchodzących w skład obszarów zainteresowania, teatrów operacji (działań) i teatrów wojny.

Geografia wojenna wykorzystuje w dużym stopniu wyniki badań geografii politycznej¹ i geopolityki. Związki tych nauk były i są bardzo ścisłe. Geografię polityczną można podzielić, na trzy zakresy. Pierwszy obejmuje badanie obszarów politycznych, drugi - skupia się na państwie, trzeci - najbardziej współczesny -uwzględnia podejście behawioralne do procesów politycznych². Podstawowym problemem geografii politycznej od jej zarania do czasów współczesnych jest powiązanie polityki we wszystkich jej przejawach ze środowiskiem naturalnym (przestrzenią), Stąd zainteresowanie polityczną specyfiką państw, ich położeniem historycznym oraz współczesnym, granicami, ustrojem politycznym, sojuszami i koalicjami politycznymi, ekonomicznymi i militarnymi, potencjałami itp., tym - co dostarcza geografii wojennej tych wszystkich danych i informacji, które ułatwiają określenie sytuacji polityczno-militarnej poszczególnych państw, ich znaczenia i roli na teatrze operacji (działań) i teatrze wojny.

Zawsze istniał ścisły związek między geografią wojenną i sztuką wojenną a innymi naukami wojskowymi: strategią taktyką. Wynika on przede wszystkim z tego, że geografia wojenna bada przestrzeń, której elementy zawsze utrudniały (stanowiły przeszkody) lub ułatwiały działania bojowe. Natomiast taktyka i strategia wykorzystują wyniki tych badań, gdyż od ich poprawnego zastosowania w dużym stopniu zależy wynik operacji, misji lub walki. Ze swej strony nauki wojskowe i sztuka wojenna w poważnej mierze wpływają na zakres i charakter badań geografii wojennej.

Geografia wojenna w swoich badaniach wykorzystuje w dużym stopniu dane statystyczne, pozwalające określić ilościową stronę całokształtu zjawisk związanych z przygotowaniem, organizowaniem i prowadzeniem wojny, operacji, misji.

Między geografią wojenną i wojskową a kartografią (wojskową numeryczną), fotogrametrią teledetekcją dzisiaj również geomatyką czy systemami informacji przestrzennej (systemami informacji geograficznej - GIS), istnieją ścisłe powiązania. Podstawą i początkiem rozwoju nowoczesnej kartografii były potrzeby wojskowe. Te same potrzeby spowodowały powstanie i rozwój nowoczesnej geografii wojennej. Z drugiej strony przykładów niedoceniania roli geografii wojennej i wojskowej, lekceważenia środowiska w toku prowadzenia działań bojowych, można by pożyć, ale nie jest to celem tej pracy. Odwołamy się do przykładów z okresu giej wojny światowej, kiedy Anglicy, po kilku udanych desantach w Norwegii, ponieśli klęskę. W dużej mierze spowodował to brak odpowiednich danych i informacji geograficznych. Natomiast dla nadgranicznego rejonu Finlandii, szczególnie w rejonie Petsamo, poza północnym kołem polarnym, korpus ekspedycyjny nie posiadał należytej dokumentacji geograficznej, co spowodowało ogromne trudności w dalszych działaniach. Wyciągnięto jednak szybko odpowiednie wnioski i od maja 1940 r. został utworzony lnterservice Topographical Department - I.S.T.D. (Wspólny dla trzech rodzajów wojsk), który zajął się zbieraniem wszelkich wiado

mości geograficznych, podstawowe zaśadyprzedstawiały się następująco⁶²*

\

.. --^“prowadzenia wojny, która może być wojną światową potrzebna jest. dokumentacja światowa;

i - podstawą dokumentacji światowej jest dokładna znajomość terenu, klimatu,

I ludzi i urządzeń, będących wynikiem działalności tych ludzi;

-    państwo zmuszone do oszczędzania swych ludzi nie powinno oszczędzać na I dokumentacji, która pozwoli lepiej rządzić tymi ludźmi i zwiększać ich wydajność;

-    prawda o terenie jest tylko jedna i jej poznanie może wywodzić się tylko z obrazu stworzonego przez metodycznie prowadzone studia;

-    ogólna strategia jakiegoś konfliktu składającego się z szeregu operacji pyr _{ łączonych, wymaga pełnej znajomości wszystkich niezbędnych elemeotówr^o-\starczonych przez jedną instancję (strukturę).

Na czele Departamentu Geografii stanęło trzech ludzi, wyjątkowo starannie wybranych. Byli-to: oficer marynarki; profesor geografii, znający możliwości świata uniwersyteckiego i posiadający tam kontakty; inżynier hydrograf, znający się szczególnie na technice sporządzania i reprodukcji dokumentów. Do współpracy z nimi dokoptowano oficerów z trzech rodzajów wojsk, geografów uniwersyteckich i techników. Na siedzibę departamentu wybrano Oxford z uwagi na sąsiedztwo Uniwersytetu, zakładu geografii i licznych bibliotek. Departament Geografii rozwinął się niezwykle szybko i wkrótce jego personel liczył 700 ludzi. Departament wykonał dobrze swoje zadania. Dostarczył wszystkie żądane informacje geograficzne o każdym zakątku świata, pracował tak dla operacji połączonych w Afryce Północnej i Europie, jak i dla misji specjalnych (komandosów) i nalotów lotniczych. Podamy jeszcze dla przykładu, że w latach sześćdziesiątych rząd federalny USA zatrudniał około 500 geografów, z których 200 pracowało w Departamencie Obrony.

Oczywiście obecnie mimo burzliwego rozwoju środków walki i ogromnego postępu w technologii militarnej, zwiększonych możliwości rażenia i powszechnego zastosowania zdobyczy informatyki, a może właśnie dlatego, obserwujemy ogromne potrzeby na geodane i geoinformacje oraz numeryczne produktu geograficzne. Nie rozwijając bardziej tego wątku, przytoczymy tylko informację, że geograficzne produkty numeryczne są wykorzystywane w NATO w ponad 500 różnego rodzaju systemach dowodzenia i kontroli, rozpoznania, symulacyjnych, nawigacyjnych i innych³.

43

1

S. Otok, Geografia polityczna, PWN, Warszawa 2001.

2

⁸¹ Tamże, s. 8.

3

⁸²    R. Storelli, Wojskowa Dokumentacja Geograficzna, L’Armśe, IW1962.

⁸³    K. Kierzkowski, GIS w siłach zbrojnych, ARCADIA - ESRl POLSKA, [w:] .Geodeta", Magazyn geoinformacyjny 2003, nr 6(97), s. 43, 46.