47646 P1120411 resize

■OCTWW • W <3 r.ujGA

^•Wowmło    ciuro

^selnicę. j—t dosyć U.rfi< if Slą talazła ssą?"

Nie

nacrynle, które mogłoby stanowić ową

'y**¹ zjawiskiem na cmentarzyskach kul-podać przykłady grobów, w któ-grobu, a miejsce centralne zi

a. Możn

kri

J«**t

to Jednak

do uznania takiego

ycjb

Stoii

Cr6b m _;    _ |_________

przez nas przykład Jost bardzo dobrą ilustracją praktycz-*ac> st-ar»2 3i wypoaaienia i wyglądu grobu ci o wniosków dotyczą-f ilia<lsifci fi związanych ze stosunkami społecznymi. Przepro* analizy hądzie użyteczne do sformułowania wniosków koń-

tepczy

i /ormy jy r>o€>zz z iacniejącym ma>ąrkou?ym i zpołeczrtym

zrdzvttco«oovtłem

Tób nar 10

ieliśmy w poprzedniej cauęóci pracy, od— fia. stanowiącego obecnie przedmiot naszych i tutaj pamiętać. ±e forma grobu, rodzaj jpo-wy ścisk- związane z panującymi zwyczajami grzebal-runkowane ówczesnymi wierzeniami. Ponieważ jed-

izolacji. at raczej przeciwnie - aktualny stan roz-

irczego wywiera na nie pew len wpływ,    wląc

odz^ńerciedlać panujące stosunki społeczne- Chodzi Je-tch uchwycenia.

trwania kultury łużyckiej obserwujemy pewną . która kształtuje w sposób zasadniczy wygląd gro-panujący z małymi wyjątkami obrządek ciałopalny), to jed-wrród grobów ciałopalnych dość dużą różnorodność form, tpoaób złożenia szczątków kostnych w grobie*⁰. Najbardziej podzielić groby ze względu na: a) sposób składania zmar-Injpalnr i szkieletowe, t>> budowę lub obudowę grobu, a więc otatawą kamienną czy z fragmentów naczyń, groby pod bru-komarowe itd. Analizując wyposażenie grobów na poszczę-rżyskach starano siej zwracać uwagę na powiązanie jogo *•. Mamy nawet do czynienia w tym zakresie z pewnymi

ł S koła

Jorduinowa SI. Por. 0. Cł e d (arzyzłeu kułturi/ łu±i/clciej Śląska". Z. 1 1057, a. 140.    108.

poerzebosoapo no <rm entar    _

Arcfyg oloslcrn e^M. Z- 12:1033. s. *7; Z. Dur knUnrze łuży cfciej 1 późniejszych 16 1900 (reedycja 1948). a. 38-

ii Iii ii 1 i i ą 1 ■

ich

k Ł

natciąza

A.

ogólnymi wnioskami. Wskazywano już na większą zamożność pod wzglądem wyposażenia grobów szkieletowych z okresu halsztackiego w stosunku do współczesnych im ciałopalnych*. Zagadnienie to wymaga jednak wyjaśnienia, opartego na dokładnej analizie porównawczej z grobami ciałopalnymi, przy czym należałoby się posłużyć dużą ilością przykładów. Do pewnego stopnia z analogicznym problemem spotykamy się w okresie póżnolateóskim i rzymskim, gdy mamy do czynienia ze współwystąpowa-nicm grobów jamowych i popielnicowych. Dokładna analiza wyposażenia obu typów grobów, przeprowadzona na dużej ilości statystycznie ujętego materiału, doprowadziła do pozbawienia podstaw łączenia tych dwóch typów grobów ze zróżnicowaniem społecznym, a także ze zróżnicowaniem pod wzglądem płci czy przynależności etnicznej*.

Wydaje się, że teoretycznie można by przyjąć możliwość, iż w okresach przejściowych w czasie zmian zachodzących w wierzeniach i w związanym z nimi obrządku grzebalnym możemy mieć do czynienia z jakąś jednolitą pod względem pozycji społecznej grupą, która może aktywniej uczestniczyć w tych przemianach i szybciej je przyswajać. Przykładem tego mogłaby być do pewnego stopnia chrystianizacja Polski. Nie rozpoczęła się ona, jak wiadomo, od warstwy społecznie najniżej postawionej i najliczniejszej. W tym wypadku jednak nie pociągnęło to za sobą istotniejszego zróżnicowania obrządku grzebalnego. Zagadnienie to jest trudne do wyśledzenia i wyraźnego zinterpretowania w materiale archeologicznym. Niełatwo też w tej chwili określić, jak dalece w praktyce badawczej będzie to możliwe również w wypadku interesującego nas okresu. Oprócz wspomnianych grobów szkieletowych z okresu halsztackiego podobne problemy stwarzają i odmiany pochówka ciałopalnego, np. znane w kulturze łużyckiej groby jamowe". W tej chwili jednak trzeba się ograniczyć do postulowania prób uchwycenia przejawów stosunków społecznych w określonych formach pochówków. Mogą one przynieść albo konkretne rezultaty, jak np. stwierdzenie istnienia takich związków, albo też pomogą do sformułowania poprawnego metodologicznie postępowania.

Obecnie zajmiemy się drugą częścią zagadnienia, tj. związkiem budowy lub obudowy grobu z panującymi stosunkami społecznymi. Należałoby tu zmierzać do uchwycenia pewnych prawidłowości i związków między formą i budową grobów a ich innymi cechami, m. in. wyposażeniem. Niejednokrotnie wyposażenie grobu może nie odpowiadać jego formie czy budowie. Okazałe pod tym względem groby, których budowa była związana z dużym nakładem sił i środków niejednokrotnie większego zespołu ludzi.

•’ Gcdl, Cmentarzysko kultury łużyckiej.*, s. 234.

*    Godtowsk i, Studia Md stosunkami^ * 28 n.

•    Antoniewicz, Problem rozkładu.*, t 132.