54014 SA400015

POCZĄTKI WOJSKA POLSKIEGO

ny miotające, które wciągnięto na wały zaraz po pojawieniu się podobnych w obozie niemieckim.

Klęska najazdu cesarskiego na Polskę w 1017 r. dała wreszcie możliwość zakończenia wojny na warunkach odpowiadających stronie polskiej. O pokoju zawartym 30 stycznia 1018 r. w Budziszynie przez przybyłą tu zgodnie z życzeniem Bolesława delegację niemiecką, Thiet-mar mówi z ubolewaniem, że był „nie taki, jaki być powinien, lecz taki, jaki dało się zawrzeć”⁵, przyznawał on bowiem stronie polskiej na zawsze i bez żadnych zastrzeżeń Łużyce i Milsko.

Ksawery Koźmiński, Bolesław Chrobry P«d Kijowem

Osłabienie państwa polskiego w XI w.

W późniejszych latach XI w. nastąpiło w Polsce znaczne osłabienie władzy centralnej, a co za tym idzie zmniejszenie siły obronnej państwa. Najpierw, w latach 1037-1038 doszło do buntu możnych przeciwko księciu. Polska rozpadła się na dzielnice, książę Kazimierz, wnuk Bolesława Chrobrego, musiał opuścić kraj. Równocześnie wybuchło powstanie ludności, do niedawna wolnej, a obecnie coraz silniej uzależnionej przez możnych, którzy odbierali jej ziemię i zmuszali do danin i robocizn. Po stłumieniu tego powstania Kazimierz powrócił i dokonał ponownego zjednoczenia ziem polskich, jednak chwilowe osłabienie państwa odbiło się na dalszych jego losach.

W 1079 r. doszło do drugiego wielkiego buntu możnych przeciwko Bolesławowi Śmiałemu, koronowanemu w 1076 r. na króla Polski. W buncie tym wziął udział również biskup

Kronika Thietmara. s. 573.

krakowski, Stanisław ze Szczepanowa. Bolesław skazał go na śmierć za zdradę, nie potrafił jednak pokonać możnych i musiał opuścić kraj. a księciem został jego brat Władysław Herman, rządzący w oparciu o możnych, którzy wygnali Bolesława. W wyniku tego nastąpiło dalsze osłabienie państwa, czego wyrazem była utrata przez Polskę Pomorza, w którym odtąd przez pewien czas panowali miejscowi władcy.

Ostatniej przed okresem rozbicia dzielnicowego udanej próby uchwycenia rzeczywistej władzy przez księcia dokonał młodszy syn Władysława Hermana, Bolesław Krzywousty. Za najważniejszy cel postawił sobie Bolesław odzyskanie Pomorza, jemu też poświęcił wszystkie siły. Wiedząc, że możnowładcy dbają jedynie o własne interesy, a nie o dobro całego państwa, Bolesław przeciwstawił się wpływom możnych, a sprzymierzeńców szukał wśród rycerstwa, a zwłaszcza wśród swych rówieśników, z którymi razem wychowywał się. ćwiczył w jeździe konnej i władaniu bronią.

Walki o odzyskanie Pomorza w XII w.

Pomorze było krajem trudnym do zdobycia. Od reszty ziem polskich odgradzał je pas bagien i lasów ciągnących się wzdłuż Noteci. Ponadto posiadało ono liczne warowne grody, z których najbogatsze, portowe, jak Szczecin, Kołobrzeg czy Gdańsk, leżały nad samym Bałtykiem, inne w głębi kraju lub na jego południowej granicy, nad Notecią, jak Wieleń, Czarnków czy Nakło. A opanowanie grodów było w tych czasach koniecznym warunkiem utrzymania jakiegoś terytorium.

Zdobycie Białogardu w 1102 r.

Pierwszą, jakby próbną, wyprawę na Pomorze urządził Bolesław Krzywousty w 1102 r. Szybkim marszem z Poznania przez Ujście i Piłę dotarł on do Białogardu, zdobył gród szturmem i zniszczył go, po czym natychmiast wycofał się. Wyprawa ta nie przyniosła żadnych korzyści terytorialnych, ale otwarła wojskom polskim drogę do leżącego nad morzem, na północny zachód od Białogardu, znacznie ważniejszego odeń grodu portowego, jakim był Kołobrzeg.

Zniszczony gród można było stosunkowo szybko odbudować, dlatego też Krzywousty nie zwlekając już w jesieni 1103 r. poprowadził nową wyprawę, która minąwszy zburzony Bia-