57908 Obraz50

eksplozja informacji stanowi nowy rodzaj obfitości. Sterty książek i czasopism gromadzą się na naszych biurkach. Jeśli nie chcemy popaść w całkowity (a nie tylko seksualny) bezład, musimy wybierać między tym, co ważne, a tym, co nieważne, co sensowne a co bezsensowne. Musimy zacząć wybierać i rozróżniać.

Swoje przemówienie do zwołanej w 1967 r., pod egidą Instytutu Kształcenia Nauczycieli Ko-ledżów (Columbia University), konferencji rektorów koledżów zakończyłem następująco: „Ośmielam się przewidywać obecnie falę nowego poczucia odpowiedzialności”.²⁸ Wzrost owej odpowiedzialności był uderzający szczególnie wśród młodzieży. Pierwsze jego oznaki upatrywałem w ruchach protestu, choć otwarcie muszę przyznać, że większość tego protestu należałoby raczej opisywać jako sprzeciw, była to bowiem walka nie za coś, lecz przeciw czemuś. Ale jest to całkowicie zrozumiałe, ponieważ młodzi ludzie są pogrążeni w pustce egzystencjalnej. Nie znają niczego godnego walki, a jest wiele rzeczy, którym można się sprzeciwiać. Ale jestem pewien, że wcześniej czy później dojdą do rozwiązań pozytywnych, konstruktywnych, twórczych. Nie powinno to być trudne. Mimo wszystko, wiele zadań jest przygotowanych dla nich, oczekuje na wypełnienie przez nich. Muszą jedynie poszerzyć swe horyzonty i zauważyć, że istnieje wiele sensu wokół nich, który należy wypełnić.

Pociąga to i rodzi poczucie współodpowiedzialności. Pamiętam jak studenci kanadyjscy głodo-

²⁸ Zwróćmy uwagę na takie oto zdanie w dokumentach II Soboru Watykańskiego: „Jesteśmy świadkami narodzin nowego humanizmu, w którym definiuje się przede wszystkim człowieka przez jego odpowiedzialność”.

wali, a do obywateli zaapelowano, by płacili pewną sumę za każdą godzinę głodówki studenta. Studenci wysyłali te pieniądze do Biafry. W tym samym czasie w Wiedniu spadło mnóstwo śniegu i wystąpił brak siły roboczej, ponieważ wielu ludzi zajęło się ciężką robotą zgarniania śniegu. Studenci z Uniwersytetu Wiedeńskiego podjęli tę pracę ochotniczo, a pieniądze również posyłali do Biafry. Upatruję w tym przykłady wzrastającego zainteresowania innymi ludźmi w skali planety i rosnącego poczucia ogólnoświatowej solidarności.

Nacisk, jaki logoterapia kładzie na odpowiedzialność, nie tylko pobudza w pacjencie wzrost świadomości odpowiedzialności, lecz również wyklucza moralizowanie terapeuty. Logoterapia nie jest ani nauczaniem, ani kaznodziejstwem. Logotera-peuta nie „dostarcza pacjentowi jego celu” (Roiło May, Existential Psychology). Gdyby to czynił, nie byłby logoterapeutą. Ostatecznie to przecież nie logoterapeutę, lecz psychoanalityka F. Gordon Pleune opisuje jako „przede wszystkim moralistę” (Ali Dis-Ease Is Not Disease, w: „International Journal of Psycho-Analysis”, 46, __ 1965, s. 358). I nie logoterapię, lecz psychoanalizę E. Mansell Pattison określił jako „przedsięwzięcie moralne, którego głównym celem jest moralność” (Ego morality, w: „Psychoanalytic Review”, 55, 1968, s. 187—222). Logoterapeuta zostawia pacjentowi decyzję, co jest sensowne, a co nie, lub co jest dobre, a co nie. Ale to powstrzymywanie się przed sądami wartościującymi nie jest zasadą powszechnie uznaną. Zacytujmy dla odmiany przedstawiciela terapii behawioralnej, L. Krasnera, który stwierdza, że „właśnie terapeuta decyduje, co jest dobrym, a co złym zachowaniem” (cyt. za Davidem Grossmanem, Of Whose Unscientific Me-

153