62168 Obraz (1525)

I7K Ks/.laltowanio struktury kapitału pi/Aiklyltłoi lwu

5.4. Dźwignie ekonomiczne i ich mierniki

Dźwignie ekonomiczne są ważnym instrumentem podejmowania decyzji zarząd czych. Są istotne dla określenia poziomu ryzyka całkowitego, na ponoszenie którego decyduje się kierownictwo przedsiębiorstwa. Stanowią bowiem wyznacznik bilan sowania poziomu ponoszonego ryzyka operacyjnego i finansowego.

Można wyróżnić trzy rodzaje dźwigni: dźwignię operacyjną, dźwignię finansową i dźwignię połączoną.

Dźwignia operacyjna wynika z występowania w strukturze kosztów przedsiębiorstwa stałych kosztów operacyjnych. Odzwierciedla ona stopień, w jakim koszly stałe, takie jak amortyzacja, ubezpieczenia czy obciążenia podatkowe, są wykorzystywane do zwiększenia efektywności działania podmiotu gospodarczego. Dotyczy zatem aktywów przedsiębiorstwa. Wyjaśnieniu istoty dźwigni operacyjnej służy analiza C-Y-P, czyli analiza koszty-produkcja-zysk. Dzięki tej analizie można ustalić rozmiary sprzedaży niezbędne do poktycia kosztów operacyjnych oraz obliczyć zysk operacyjny, jaki można osiągnąć przy różnych poziomach sprzedaży.

Z kolei analiza progu rentowności księgowej pozwala wyznaczyć wielkość lub też wartość sprzedaży, która zapewni uzyskanie zysku operacyjnego na poziomie zera. Umożliwia ona badanie wpływu zmian ceny sprzedaży, zmian struktury kosztów i zmian poziomu sprzedaży na realizowany zysk operacyjny.

% A Zup

Dźwignia operacyjna istnieje, gdy jest spełniony warunek:    - - > 1 lub

% A EBIT

inaczej ——-> 1.

^J %A Ps

Dźwignia operacyjna jest mierzona za pomocą stopni, wyrażających wpływ zmian sprzedaży na zmiany zysku operacyjnego. Jej stopień, przy danym poziomie sprzedaży, można obliczyć, stosując jeden z podanych niżej wzorów:

% A Zup % A Ps ’

% A EBIT

% A Ps

1) DOL/._v =--lub inaczej DOL/>, =

gdzie:

DOL/., — stopień dźwigni operacyjnej przy danym poziomie sprzedaży, EBIT = Zop —    zysk operacyjny,

Ps    —    przychody ze sprzedaży,

q    —    ilość sprzedanych produktów,

cj    —    jednostkowa cena zbytu,

kjz    —    jednostkowe koszty zmienne,

kos/ly zmienne, — koszty stałe.

ki

ks

Stopień dźwigni operacyjnej określa, o ile procent zwiększy się zysk operacyjny, jeśli sprzedaż zwiększy się o jeden procent.

Formuła obliczania stopnia dźwigni operacyjnej powinna zależeć od posiadanych informacji oraz znajomości kształtowania się wielkości ujętych we wzorze w dwóch kolejnych okresach — bazowym i badanym.

Należy pamiętać, że wzrost dźwigni operacyjnej powoduje wzrost ryzyka operacyjnego.

Dźwignia finansowa odnosi się do przedsiębiorstw korzystających z kapitałów obcych, odzwierciedla zatem strukturę kapitału przedsiębiorstwa. Dźwignia ta oznacza wykorzystanie stałych kosztów finansowych w celu wzmożenia wpływu zmian zysku operacyjnego na zmianę zysku przypadającego na jedną akcję. Efektem działania dźwigni finansowej jest wyższy wzrost zysku na jedną akcję niż wzrost zysku operacyjnego.

Dźwignia finansowa istnieje, gdy jest spełniony warunek: %AEPS/%AEBIT> I (lub inaczej: % A Zna / % A Zop > 1). Jest ona mierzona, podobnie jak dźwignia operacyjna, za pomocą stopni. Można wskazać dwie formuły jej obliczania:

I) DFLrrit

% A EPS %AEBfT

2) DFLrbit

EBIT

EBIT-/’

gdzie:

DFLebh--stopień dźwigni finansowej przy danym poziomie zysku operacyj

nego,

EPS    — zysk na jedną akcję,

EBIT — zysk operacyjny,

/(Ods) — odsetki.

Stopień dźwigni finansowej informuje, o ile zmieni się EPS, jeśli zysk operacyjny wzrośnie lub zmniejszy się o 1%.

Bez względu na to, którą formułę obliczeniową zastosujemy, wynik będzie taki sam. Należy jednak pamiętać, że dźwignie ekonomiczne są bronią obosieczną. Z taką samą intensywnością, z jaką wpływają na poprawę wyników w przypadku pożądanego rozwoju sytuacji, oddziałują na pogorszenie wyników działania w przypadku występowania trudności. Przekształcają się wówczas w maczugę. Efekt dźwigni finansowej, podobnie jak operacyjnej, może być dodatni i ujemny. Pozytywny jej elekt oznacza zwiększenie rentowności kapitałów własnych, negatywny zaś — zmniejszenie tej rentowności. Przyrost kapitałów obcych wpływa na dźwignię finansową poprze/ spotęgowanie stopnia zmienności EPS, a to oznacza wzrost ryzyka finansowego.