68576 IMG59 (7)

18

opracowano z udziałem wiciu cntorookifdw lejnych lic/nc zeszyty w seryjnym wydawnictwie „Kluc/e Jo oznaczania owadów Polski**, co wpłynęło istotnie na postęp w rozwoju wiedzy o owadach i ułatwiło młodym uczonym ich rozwój w tej d/icd/inic wiedzy.

1.3.2. Współczesne piśmiennictwo i ważniejsze podręczniki entomologii leśnej

Większość prac naukowych z zakresu entomologii leśnej wy danych w okresie powojennym w Polsce była drukowana w następujących czasopismach: „Sylwan". ..Prace Instytutu Badawczego Leśnictwa". „Folia Fotestaba Polonica, ser. A”. «AcU Agraria et Sihestna". J*Tace ftonańskicgo Towarzystwa Nauk". ..Polskie Pismo Entomologiczne''. .Zeszyty naukowe" Akademii Rolniczej w Krakowie. Poznaniu i Warszawie. Wiele artykułów popularnych ukazało się tez w czasopiśmie In Polski" i innych wydawnictwach ciągłych.

Z opracowań podręcznikowych i literatury pomocniczej dotyczącej entomologii leśnej nałc/y wymienić następujące:

B KIEŁCZEWSKI. A SZMIDT. W KADU. BOWSKI „Entomologia leśna z zarysem ukarologif - jedyny akadcmuki podręc/mk polski opracowany przez zespół autorów poznańskich i PWRiL. 1967);

S KAPUŚCIŃSKI: .Podręcznik do ćwiczeń i entomologii leśnej" (PWN. 1955. 1970. 1979);

W KOEHLER Patologia i ochrona lasu" - podręcznik dla techników leśnych, zaw terający uporządkowały do roku 1961 przeęiąd powojennego piśmiennictwa polskiego z zakresu ochrony lasu i ent<>-mołogu leśnej i PWRiL. 1961);

M NLNBERG .Uszkodzenia drzew i krzewów leśnych wywołane przez owady" - dzieło będące owocem wiełołctmcti uudiów amon nad sposobami odżyw tanu się roślinożernych owadów leśnych. (PWN. 1964).

Z. SCHNA1DER. „Atlas uszkodzeń drzew i krzewów powodowanych prze/ owady i pajęczaki" - zawierający zbiór bardzo dobrych fotografii uszkodzeń wraz z krótkimi ich opisami (PWN. 1976);

J DOMINIK; „Ow*Jy - szkodniki techniczne drewna" (PWRiL, 1955);

M Nt NBERC „Entomologia leśna" 'opracowanie zbiorowe) er I i II (Wydawnictwo SGGW 1959. skrypt).

V* KOEHLER. .Zarys bylapatołogu" - niezwykle interesujące i głębokie studium nad zdrowotnością lasu. którego znaczna część poświęcona jest owadom (PWN. 1978);

1 DOMINIK .Ochrona lasu" - podręcznik akademicki opracowany przez zespół autorów, w którym można /raicie wiele wiadomości o szkodliwych owadach leśnych i metodach wałki z nimi (PWRiL

1975);

W roku 1975 staraniem PWRiL ukazało się tez tłumaczenie z języka niemieckiego książki A. Braunsa pf .Owady leśne**, tom 11II. Zawiera ona starannie zebrane wiadomości o morfologu i biologu licznych owadów leśnych - szkodliwych i pożytecznych, a tak/c o ich związkach tt środowiskiem.

W roku 1980 wy dana została przez PWN „Ekologia owadów leśnych** A. Szujcckicgo (D wydanie w 1983 r.). a w roku 1983 ..Owady niszczące drewno" J. Dominika i J. R. Starzyka dl rozszerzone wydanie w 1989 r.).

Wiele opracowań popularnonaukowych z zakresu entomologii leśnej ukazało się nadto w specjalnej serii wydawniczej PWRiL dla potrzeb resortu leśnictwa, a ich przykładem jest publikacja wyróżniająca się szczególną przydatnością praktyczną i aktualnością: S Bikzyński „Szkodniki wtórne drzew iglastych” (PWRiL. 1974. Ul wyd.).

2. Ogólna charakterystyka owadów

2.1.    Pozycja owadów w królestwie zwierząt

Owady (Insccta) są gromadą zwierząt mieszczącą się * typie stawonogów (Anhropo-da), do którego należą m.in następujące gromady: skorupiaki - Cnatacca. pajęczaki - Ara-chnida. wije - Mynapoda. Typ stawonogów jest z koło najbardziej spokrewniony z pierścienicami (Annęlidai. jakkolwiek znajduje się na znacznie wyższym szczeblu ewolucyjnym.

Gromada owady wyróżnia się wśród stawonogów szczególnie wysoką sprawnością układu nerwowego, co wyraża się daleko posuniętą specjalizacją czynnościową odnóży (będących odpowiednikami parapodiów pierścienic i. nierzadko spotykanym społecznym trybem życia (mrówki, pszczoły, osy. lermity) oraz często obserwowaną du/ą łatwością adaptacji do zmieniających się warunków środowiskowych. Występowanie u większości owadów skrzydeł i umiejętność lotu stworzy ło im warunki do opanowania Ziemi i zd»»by-cia. podobnie jak ptakom, dominującej pozycji wśród świata zwierząt lądowych

2.2.    Charakterystyczne cechy budowy ciała owadów

U owadów występuje wielkie zróżnicowanie budowy ciała oraz biologu. Znajduje u> wyraz w ogromnej liczbie występujących na Ziemi gatunków owadów. Tabela 2.1

które stanowią 3/4 całej fauny łtab. Szacunkowe liczby gatunków zwierząt żyjących 2. |).    współczesne na Ziemi (z Rossa. 1965)

Mimo ogromnych różnic wielkości ciała, jego kształtu i ubarwienia, wynikłych w procesie ewolucji pod wpływem czynników środowiskowych. ogólny plan budowy owadów jest len sam (rys. 2.1). Ciało jest dwu-boc/nic symetryczne, pokryte mniej lub hardziej stwardniały m (zcsklcroty-zowanym) oskórkicm tworzącym szkielet zewnętrzny. Dzieli się ono na segmenty, czyli pierścienie, których w stadium embrionalnym jest 21. a które w okresie rozwoju postembnonalncgo zostają zgrupowane w trzy oddziały : głowę (caput). tułów (thoras) i od-

Grupa systematyczna zwierząt	Uczta gatunków opranych
Cnordata	60 000
Arrhroęoda (bez owadów)	73000
Insecta	900 000
MoHusca	104 000
Echinodermata	5000
Arnetida	7000
Moiiusc&dea	2 500
P1atyr*imnthes	6 500
Nemametmnthes	3000
TrocWmnthes	2 500
Coetententa	9000
Pontera	4500
Profcuoa	30000
Razem	1207000