70300 ScanImage090

184

1979, s. 81-88). Spoczywający w nim mężczyzna posiadał groty dwóch oszczepów, miecz, skramasaks, sierp oraz dwa mieszki. W jednym były kawałki brązowego krzesiwa, w drugim osiem odważników, waga brązowa i 3 całe oraz połówki trzech dirhemów. Wydaje się pewnym, że był to kupiec pochowany wraz z przedmiotami stanowiącymi jego własność i służącymi mu w pracy.

Wśród zabytków, uzyskanych w’ toku badań archeologicznych, zw^rraca uwagę brak luksusowych przedmiotów, drogich metali, a jednocześnie znaczne nagromadzenie brązu - surowca przecież sprowadzanego z zewnątrz. Może to wskazywać na wysoką koniunkturę gospodarczą i stosunkowa niewielki stopień zróżnicowania majątkowego Finów Zachodnich. Przedmiotów importowanych było właściwie mało, a te znajdowały się w' posiadaniu niewielkiej grupy organizatorów i uczestników handlu dalekosiężnego. Do nich należały srebrne dirhemy arabskie, a później denary zachodnioeuropejskie, sztabki srebra i brązu, drogie tkaniny jedwabne i atłasowe, ozdoby, broń, bogata uprząż końska i, jak się można domyślać, także niew-olni (H. Moora, II. Ligi, 1969, s. 22). Część z tych importów trafiała do miejscowych rzemieślników w postaci surowca (brąz i może srebro), lub jako wzory do odtworzenia formy i zrobienia replik, które rozprowadzano i sprzedawano miejscowej ludności lub kontrahentom z tajgi. Można przypuszczać, że wewnętrzna wymiana towarowa znajdowała się wówczas na takim poziomie, kiedy to moneta zwłaszcza arabska, nic była ekwiwalentem wymiany lecz dobrem, który dokładano do rodzinnego „skarbca” ofiarowanego później bogom lub zmarłym. Zdają się na to wskazywać odkrywane skarby monet, bardzo liczne na ziemiach zachód-niofińskich a także obecność monet w pochówkach świadczących, żc wchodziły w' skład kolii (P. Sarvas, 1972, s. 7, 8, 57; T. Talvio, 1984, s. 177). Monety arabskie, a od XI w. także zachodnioeuropejskie, nie były środkiem płatniczym lecz towarem, który uzyskiwało się w zamian za inny towar, np. skóry. Ważny był surowiec, z którego zrobiono monetę i jej waga, a nie nominał. Sądzi się nawet, że monetom arabskim, a później zachodnioeuropejskim Finowie przypisywali symbolikę religijną, stąd powszechność ich występowania zarówno w^r kobiecych, jak i męskich grobach (T.Takio. 1978, s. 35). Nie wykluczone zatem, że w handlu z Finami stosowana była stara zasada zamiany towaru na tow^rar przy czym towarem mogły być także monety, ozdoby i kruszec srebrny oraz brązowy.

W handlu dalekosiężnym Finowie Zachodni uczestniczyli czynnie wyprawiając się z własnymi towarami w odległe strony. W inwentarzach grobów męskich, począwszy od X w., spotyka się wagi i odważniki, co wyraźnie poświadcza handlowe zajęcia ich właścicieli (ryc. 91). Wymiana towarów między Finami należącymi do różnych zespołów plemiennych jest poświadczona źródłami archeologicznymi przez całe wczesne średniowiecze. Płaskie zawieszki odlewane z brązu, przedstawiające stylizowane figurki zwierzęce, wychodziły z warsztatów liwskich i znajdowały chętnych nabywców

Ryc. 91. Biericzowicc nad jcz. Sdinger. Wyposażenie fińskiego kupca (A.V. Uspienskąja, 1976).

w zachodniej Finlandii (A-L. Hirviluoto, 1979, s. 103 n). Estończycy sprzedawali Finom-Suorai brązowe zawieszki grzebieniowate (E. Kivikoski, 1973, s. 108, ryc. 790). W północnej Estonii znajdowane są skarby z wyrobami pochodzącymi z warsztatów Karelii (E. Tónisson, 1962, s. 235, 260). Z dokumentów XIV i XV w. wiadomo, że Karclowic często przyjeżdżali do Tallina i do innych punktów targowych południowego pobrzeża Zatoki Fińskiej po zboże i bydło (H. Moora, II. Ligi, 1969, s. 22).

Liwowie i Estończycy, a także mieszkańcy Półwyspu Fińskiego w znajomości morza i umiejętnościach żeglugi nie ustępowali Skandynawom. Wyprawiali się więc daleko w głąb Zatoki Botnickięj po futra i skóry do Lapończyków, także szwedzkich, płacąc im za nic swoimi wyrobami (J. Serning, 1956, s. 96, 100).

Ogromny napływ z różnych kierunków wyrobów metalowych, zwłaszcza broni i ozdób, był spożytkowany przez społeczności zachodniofińskie aa zasadzie adopcji i modyfikacji. Germańska ornamentyka zwierzęca została przestylizowana w kierunku gcometryzacji, z czego wyrósł tak charakterystyczny dla kultury fińskiej sformalizowany ornament linearny.

tarczkach zapinek, bardzo podobnych do skandynawskich, pojawiły się stylizowane motywy i guzki, elementy całkowicie obce pierwowzorom (E. Kivikoski, 1967, ryc. 28). Wschodnia tradycja ozdób łańcuszkowych 2 zawieszkami i wisiorki z kłów zwierzęcych, została również zaadoptowana w środowisku zachodniofińskim, przekształcona i sprzedawana do Szwecji i Gotlandii.