70516 IMGh85 (3)

62 Rozdział 2

Rys. 4. Struktura mapowa rodzajów uczenia się (—> jeden kierunek działania, —>*— dwa kierunki działania - interakcja) - (opracowano na podstawie struktur mapowych ze strony http://www.carolyn.jlcarroll.net/).

Stanowisko zwolenników analizy zachowania stało się przedmiotem ostrej krytyki ze strony tych, którzy wykazali, że uczenie się jest zdeterminowane nie tylko przez czynniki środowiskowe, lecz także przez czynniki biologiczne (genetyczne wyposażenie człowieka) i poznawcze (wykazane w uczeniu się przez obserwację, uczeniu się reguł i w uczeniu się przez wgląd)¹⁹. Współczesne badania nad warunkowaniem i uczeniem się wykazują, że żywe organizmy potrafią się nauczyć oprócz określonych reakcji i skojarzeń między konkretnymi zdarzeniami, również abstrakcyjnych, symbolicznych skojarzeń, ogólnych wzorców reakcji, reguł, a także nauczyć się rozumieć znaczenie związków łączących bodźce z reakcjami. Procedury analizy zachowania mają wiele zastosowań poza laboratorium, w życiu codziennym. Naukowcy z różnych dyscyplin posługują się tymi procedurami i paradygmatami w badaniach nad pamięcią, wrażeniami, percepcją, językiem oraz budową i funkcjonowaniem mózgu.

Na rysunku 5 przedstawiono, że J. Piagcta oraz L. Wygotskiego można zaliczyć zarówno do konstruktywistów, jak i do kognitywistów. Wykładnia filozofii konstruktywistycznej w procesie nauczania-uczenia się przedstawiona została w rozdziale 3, a wykładnia kognitywizmu w podrozdziale 2.4.

^w P. G. Zimbardo, Psychologia i życie. Warszawa 1999, s. 308-349.

Uczenie osiągnlęcli mistcoatwa

'pomiar Dydaktyczny WspCtptace_

E. Erikeon.

MImoH-formy mUtteato uano>9Wf

-9«Hrariwn»ucninu

⁵ radiojpw uczeniu

Pochmpolaczi

Teoria rozwoju człowieka

H- Gardnar

| Bflleawitftyto

£ Triocnflfco

. Niucume aranrimawine

•trakcja i pouuWwamo

Inteligencja złożona

'RAZnioe indywidualne

\ J. Walion

Prawo efektu

r.HfMj l kary

Edukacja

doroslycri \ Andragogika

aWywnokimjłiowii

Uczenie

całościowe

C, Rogera

Teoretycy uczenia aiy

* Hadia 'otworu

poznwcMgo

Uczenie przez

doświadczenie

Humaniści

Hierarchia S"

A H. Maslow

L WnwiłW

potrzeb

4 sladia rozwoju

poznawczego

Komputery

Kammaeywieo

Uczenie przez działania

Uajnie

pnaz metale'

w uczeniu sig Uczenie etę

J. Brunet

praktyczne

przez odkrywani

Uczenie się

L Wygotski

przez negocjacje

Autentyczne

doświadczenie

edukacyjne

Rys. 5. Teoretycy procesu uczenia się (opracowano na podstawie struktur mapowych ze strony http://www.carolyn.jlcarroll.net/).

Na rysunku 5 wyróżniono także behawiorystów, a wśród nich R. N. Gagne, B. Skinnera, E. Thomdike i J. Watsona, głównie amerykańskich psychologów, mających zauważalny wkład do teorii nauczania-uczenia się.

R. N. Gagne był zdania, że jedyną zdolnościąogólnądeterminującąosiągnięcia człowieka jest zdolność uczenia się. Opracował pięć rodzajów uczenia się i określił dziewięć zdarzeń w procesie nauczania.

Burrhus Frederic Skinner, amerykański psycholog, był organizatorem badań eksperymentalnych nad uczeniem się i nauczaniem programowanym, który w swej behawiorystycznej teorii uczenia się uwzględniał dwa rodzaje zachowania: pierwszy obejmuje reakcje, które są odpowiedzialne za bodźce, drugi za zachowanie poszukujące, niezależne bezpośrednio od bodźców, oparte na tzw. warunkowaniu instrumentalnym.

Edward Lee Thomdike, amerykański psycholog, uważany za prekursora beha-wioryzmu, pierwszy zastosował metody ilościowe w badaniach nad problemami pedagogicznymi. Sam też stworzył szeroko stosowane testy inteligencji i opraco-