72384 P1010084 (6)

nych. W niektórych fragmentach świerczyn tego pasa wykształca się budowa dwu- i trzypiętrowa, szczególnie zaś na powierzchniach] zróżnicowanych orograficznie. Drzewostan taki cechuje zwarcie schodkowe i słabo rozwinięta warstwa środkowa — przypomina ona las, w którym prowadzona jest rębnia grupowo przerębowa.

W żywotne, zwarte biogrupy nie należy zasadniczo ingerować w późniejszych fazach okresu dojrzewania lub drzewostanu dojrzałego, gdyż zmniejsza to ich stabilność.

Przy wykonywaniu cięć należy kierować się głównie potrzebą utrzymania bądź poprawy trwałości drzewostanu. Cięcia powinny być jednak słabe i nie mogą przekraczać 10% zapasu.

W pasie lasu luźnego budowa drzewostanu jest zróżnicowana wysokościowa Drzewa górujące, współpanujące i podrzędne stanowią odpowiednio około 25%, 35% i 40% ogólnej liczby drzew. Biogrupy złożone z 3—8 drzew są zróżnicowane wiekowo. Drzewostan taki przypomina las przerębowy o małym zapasie.

Odnowienie pojawia się tu głównie w lukach, w miejscu wykrotów i na bu-twiejących leżących drzewach.

Za drzewa dojrzałe do wyrębu uznaje się te, które osiągnęły granicę biologiczną wieku, silnie uszkodzone, obumierające i chore. Nie należy jednak usuwać świerków o suchych czubach, często spotykanych w pobliżu górnej strefy regla górnego. Stan tych świerków jest najprawdopodobniej spowodowany „cichymi” wyładowaniami atmosferycznymi.

W takich warunkach wykonuje się słabe cięcia o intensywności nie przekraczającej 10% zapasu w obiegu 10-15—letnim.

W żywotne biogrupy, złożone z drzew dojrzałych, nie należy wkraczać z, zabiegiem. W biogrupach, będących w okresie młodocianym i początkowych fazach okresu dojrzewania (żerdziowina), można wykonywaćiięcia zmierzające do podniesienia ich stabilności.

W pasie górnej granicy lasu świerk zajmuje zazwyczaj do 30% powierzchni i współpanuje z zaroślami kosodrzewiny. W strefie tej nie wykonuje się żadnych zabiegów (cięć) oprócz omówionych niżej odnowień i zalesień.

Rębnia    smugowa

Niebezpieczeństwo wiatrowałów i wiatrołomów ogranicza znacznie stosowanie rębni częściowych. W takich przypadkach stosować należy rębnię zupełną smugową. Jest ona przydatna zarówno dla jednogatunkowych świerczyn (na ni- v żu), jak i drzewostanów z udziałem sosny jako gatunku współpanującego, gdz* świerk jest gatunkiem panującym.

Podstawowym warunkiem naturalnego odnowienia na zrębach zupełnych P • teren nie narażony na przymrozki, szczególnie częste na niżu w zimnych ko* tlinach. Na zboczach gór, gdzie zimne powietrze nie zatrzymuje się i spływa * ^ dół, warunki są korzystniejsze, ale ze względów ochronnych rębnię tę nałw | wykluczyć. W wyjątkowo korzystnych sytuacjach, przy małych spadkach i &

bryin samosiewie bocznym dopuszcza się ewentualnie stosowanie rębni zupełnej smugowej (Puchalski 1972).

W drzewostanach sosnowych ze znacznym udziałem świerka znajduje również zastosowanie rębnia zupełna pasowa zrębami zwężonymi (rębnia zupełna pasowa Ib)* (Jaworski 1990).

Silny rozwój chwastów na powierzchni zrębu zupełnego, utrudniający rozwój nalotu, wyklucza przeważnie stosowanie samosiewu. Dlatego też w praktyce bardzo często stosuje się odnowienie sztuczne. Wysiew nasion dokonuje się z reguły pcgljjfzygotowaniu gleby w bruzdy lub talerze. Stosowanie tej metody odnowienia na glebie całkowicie przerobionej jest zbyt kosztowne. Najpomyślniejsze warunki do odnowienia przez siew znajduje świerk na glebach średnio żyznych, umiarkowanie zwięzłych i dostatecznie świeżych, ale niezbyt silnie ulegających Zaćjiwaszczen i u. Na terenach górskich najodpowiedniejsze są stoki cieniste (Puchalski 1972).

Jako dobry wskaźnik możliwości wykorzystania siewu przyjmuje się obecność ^odnowienia naturalnego.

Siew na otwartej powierzchni wymaga podobnie korzystnych warunków glebowych jak samosiew. Uprawa gleby na pasach, po wcześniejszym usunięciu butwiny bezpośrednio przed siewem, nie stwarza korzystnego podłoża dla kiełkowania. W takich warunkach wskazane jest jesienne przygotowanie gleby, tak aby poprawiły się stosunki powietrzne i cieplne gleby.

Przy siewie, jeszcze bardziej niż przy sadzeniu wskazane jest wykorzystywa-nieSbsłony pniaków i dużych kamieni. Miejsca w rozwidleniach korzeniowych pniaków stwarzają siewkom doskonałą ochronę, a ulegające rozkładowi pniaki i korzenie dostarczają świerkom pokarmu (Puchalski 1972). fflgfitiewkom świerkowym zagrażają jednak roślinność runa i susza. Gęste skupienia świerka nie są korzystne dla rozwoju przyszłych drzewostanów. Wiąże się to -głównie ze zmniejszeniem odporności świerka przeciw czynnikom abiotycznym i biotycznym, powoduje także degradację gleby w wyniku zakwaszenia. Szczególna sposobność do szerszego stosowania siewu istnieje na dużych po-wierzchniach wiatro i śniegołomowych. Siew powinien następować zawsze (w najbliższych 2 latach) po wyróbce i zrywce drewna, na najkorzystniejszych płatach odsłoniętego dna lasu z uwzględnieniem warunków mikrosiedliskowych. Przy sztucznym odnowieniu powszechnie jednak stosuje się sadzenie.

Glebę przygotowujemy w bruzdy lub talerze. Sadzić należy w jamkę przy pomocy motyki lub łopaty. Sadzonki szkółkowane, starsze, o płaskim systemie korzeniowym (1/2, 1/3) sadzi się zwykle w jamki z kopczykiem na ich dnie. W praktyce coraz powszechniej wysadza się sadzonki z zakrytym systemem korzeniowym (Ramsauer 1987).

* Podawane w niniejszym opracowaniu oznaczenia rębni odpowiadają symbolom przyjętym w „Zasadach hodowli lasu" z 1988 r.