73346 P3109163

wysiłku umysłowej Oprócz badań fizjologicznych podstawą oceny muszą lu być rów* nicż badania psychologów i socjologów, gdyż w pracy umysłowej współzależności te są bardzo wyraźnie widoczne.

Do najczęściej stosowanych sposobów mierzenia i oceny Intensywności i wysiłku pracy umysłowej należy badanie akcji serca i oddychania oraz badanie zmian czynności ośrodkowego układu nerwowego. Najprostszą metodą badania Wpływu pracy umysłowej na czynności ośrodkowego układu nerwowego jest oznaczanie czasu reakcji prostej i zło-żonej. Czasem reakcji nazywa się okres upływający od momentu zadziałania bodźca do I • niomtiHr udzielenia przez badanego odpowiedzi na ten bodziec. Odpowiedzią nie musi być odpowiedź w dosłownym tego słowa znaczeniu, może nią być również na przykład przełożenie dźwigni czy zapalenie lampy na określony sygnał. Wyniki pomiaru reakcji ilustrują stopień obciążenia pracą I intensywność zmęczenia.

Zagadnienie dostosowania materialnych warunków środowiska pracy do człowieka w pracy umysłowej ma nie mniejszą wagę niż w pracy fizycznej. Napięta praca umysłowa. trwająca nieograniczenie, bez racjonalnie stosowanych przerw i odpoczynku, prowadzi do gromadzenia się i pogłębiania zmian, które stopniowo nabierają charakteru chorobowego. Przeciwdziałanie nadmiernemu obciążeniu układu nerwowego polega na właściwym ustaleniu proporcji między pracą a wypoczynkiem oraz na stosowaniu wypoczynku aktywnego. wyrażającego się w zastępowaniu pracy umysłowej czynnościami fizycznymi.

Do czynników okręcających materialne warunki środowiska pracy można zaliczyć: I rodzaj i charakter środków pracy;

I mikroklimat;

I hałas i wibrację:

I oświetlenie i barwy;

I czynniki chemiczne i fizyczne działające na stanowisku pracy.

Środki pracy powinny być tak dobrane, by konstrukcja i usytuowanie budynków, hal fabrycznych i innych pomieszczeń zapewniały jak największe bezpieczeństwo pracy i minimalny wysiłek fizyczny i psychiczny oraz stwarzały warunki do dobrego samopoczucia pracownika. Dobór maszyn, urządzeń i narzędzi w układzie człowiek-maszynu powinien następować zgodnie z zasadami ergonomii.

Mikroklimatem środowiska pracy nazywa się zespół czynników, takich jak temperatura, nich, wilgotność i ciśnienie powietrza, notowanych na stanowisku pracy. Czynniki te działają w poważnym stopniu na organizm ludzki i wpływają na samopoczucie pracownika, a więc i na jego sprawność w pracy. Nieodpowiednia temperatura wywiera ujemny wpływ na organizm człowieka, wynikający z zaburzeń w termoregulacji tegoż organizmu. Podwyższona temperatura wpływa na obniżenie wydajności pracy i szybsze występowanie objawów zmę-oema. Wysoka temperatura w miejscu pracy powoduje odwodnienie organizmu człowieka ■H$*lmiKafcQdi i niektórych witamin (B, i C), jako następstwo wzmożonego wy-Obmżn M również odporność organizmu na działanie wielu szkodliwych pomwłniącjKli na przykład zatrucia (np. tlenek węgla) lub zakażenie drobnoustroje dwrobotwórczymi W szczególnie niekorzystnym połączeniu działania podwyższonej N^entory. znacznej wilgotności i niedostatecznej prędkości ruchu powietrza może nastą-pić ud* cieplny. zwłaszcza u osób wykonujących cięższą pracę fizyczną.

Zbył niska temperatura wywołuje niedotlenienie tkanek, spowodowane skurczem tętnic, Mgpgą leż zaburzenia czynności układu krążenia i oddychania, dochodzi do zaburzeń hana oaz ogólnego zahamowania czynności ośrodkowego układu nerwowego. Dłuższe jhfcMrf tMaoj temperatury prowadzi do odmrożeń, zwłaszcza twarzy i kończyn.

ie są dla organizmu człowieka obojętne, a skutki ich działania za-Hała* I wibracja^ _ _czasu działania. Przekroczenie określonych granic hałasu wpły-wrd^irukcyjni^ na wegetatywny układ nerwowy i może doprowadzić do trwałych oman patologicznych, a uciążliwość hałasu ujemnie działa na psychikę człowieka. Ogólnie przyjętą w przemyśle granicą szkodliwości hałasu jest jego poziom wynoszący 80-100 decybeli (dB). W pomieszczeniach pracy umysłowej hałas nie powinien przekraczać 25 dB. w biurach konstrukcyjnych dopuszczalne natężenie hałasu wynosi 40 dB. w warsztatach robót precyzyjnych - 50 dB. a w halach fabrycznych — 90 dB. Hałas o intensywności 120 dB powoduje już ból w uszach.

Szkodliwość działania wibracji zależy od częstotliwości drgań wyrażonej w hercach (Hz) i od tego. czy działa na całe ciało człowieka (wibracja ogólna), czy tylko na niektóre jego organy, np. na kończyny dolne lub górne. W ostatniej swej fazie skutki drgań mechanicznych wyrażają się w chorobie wibracyjnej, do której objawów należą zmiany rytmu serca, zaburzenia równowagi, zaburzenia narządów trawiennych i inne.

Wady oświetlenia powodują narastanie zmęczenia i obniżają wydolność pracownika. Najbardziej korzystne jest oświetlenie dzienne, lecz należy brać tu pod uwagę trudność regulowania natężenia, które jest zależne od odległości miejsca pracy od źródła oświetlenia. Odchylenie od optymalnego poziomu oświetlenia, zwłaszcza w kierunku oświetlenia zbyt słabego, powoduje obniżenie wydajności pracy wskutek zmęczeni* i pogorszenia ostrości widzenia oraz wydłużania się czasu spostrzegania. Niedostateczne oświetlenie pogarsza samopoczucie pracownika i zmniejsza chęć do pracy. Jeżeli istnieje zagrożenie wypadkowe, to pracownik ostrożniej pracuje, co nie pozostaje bez wpływu na tempo pracy.

Oddziaływanie barw nic jest jeszcze dostatecznie zbadane i należy z rezerwą odnieść się do twierdzeń o nadzwyczajnym wzroście wydajności pracy wskutek użycia właściwych barw. Nie ulega wątpliwości, że człowiek czuje się lepiej, jeżeli spotyka się - zamiast jednostajnej szarości — z większą gamą kolorów na stanowisku pracy. Wchodzi tu w grę psychiczne oddziały wanie barwy na samopoczucie człowieka. Stosowanie odpowiednich barw w miejscu pracy może wpływać na poprawę widoczności, zmniejszenie zmęczenia wzroku. Istotną sprawą jest oznaczanie części poruszających się odmienną barwą, co poprawia bezpieczeństwo pracy. Zachowanie odpowiedniego kontrastu między przedmiotami obrabianymi a stołem roboczym, co można uzyskać w wyniku stosowania odpowiednich barw, jest istotnym ułatwieniem w pracy i prowadzi do wzrostu wydajności, gdyż obrabiane przedmioty można bez trudu rozpoznać, zwłaszcza drobne części. Zbyt kontraatown kolorystyka otoczenia powoduje natomiast niepokój i rozprasza uwagę pracownika.

Wśród czynników chemicznych i fizycznych, na która jest narażony człowiek w czarne wykonywania pracy, można wyróżnić substancje toksyczne, pyt przemysłowy, promień**.* nie. dym powodowany paleniem tytoniu w miejscu pracy « inne. Zawartość substancji toksycznych w atmosferze na stanowisku pracy lub w przedmiotach, z jakimi spotyka stg tobra-nik w trakcie wykonywania swej pracy, wpływa ujemnie na organizm ludzki. Przekroczenie dopuszczalnego stężenia toksyn może prowadzić do zatrucia organizmu. Długotrwała styczność z substancjami toksycznymi o stężeniu niezngrażąjącym bezpośrednio życiu człowieka prowadzi    do choroby zawodowej, np. olowicy. zatrucia bcnmracm Podoba* działa

uuMibywuar w atmosferze zanieczyszczonej pytami przemysłowymi. Mogą to być pyły o działaniu pyttcotwórczym. drażniącym, alergicznym lub toksycznym. Są określone grani wyznaczające takie stężenie substancji szkodliwej dla zdrowia w powietrzu, które me wy-trołiyą zmian w organizmie człowieka pracującego 8 godzin na dobę w tej atmosferze. Tb aUfrnłr jest nazywane nąjwyższym dopuszczalnym stężeniem (NDS) substancji szkodliwej.