tomI (51)

Anatomiczne i fizjologiczne podstawy fizjoterapii 53

komórkowego (szybkim - 200 mm/dzień). Uważa się, iż transport aksonalny odsiebny szybki powiązany jest z przekaz.ywanicm impulsów nerwowych do synapsy, wolny natomiast służy utrzymaniu właściwej struktury aksonu. Transport aksonalny dosiebny pośredniczy natomiast w przekazywaniu informacji o stanie aksonu, synapsy i środowiska otaczającego synapsę.

Aksony w rdzeniu kręgowym ułożone są nieregularnie, spiralnie i są „poskręcane”. Podczas elongacji ulegają one natomiast swoistemu uporządkowaniu -„wyciągnięciu”. Rdzeń kręgowy ma dwa mechanizmy adaptacyjne do ruchu i rozciągania - rozwijanie się („odkręcanie”) aksonów oraz ruch całego rdzenia względem kręgosłupa. Znajdujący się w przestrzeni podpajęczynówkowej płyn mózgowo-rdzeniowy obok swojej głównej - odżywczej roli, spełnia również zadanie swego rodzaju hydraulicznego amortyzatora ruchów ciała. Rdzeń kręgowy otoczony jest trzema łącznotkankowymi membranami. Bardzo delikatnymi, wewnętrznie leżącymi - pajęczynówką i oponą miękką oraz zewnętrzną oponę twardą. Warstwy wewnętrzne, zbudowane w kształcie siateczki, pozwalają na pewne rozciąganie i kompresję, a opona twarda - zbudowana z przebiegających głównie w osi podłużnej włókien kolagenowych i elastyny - ma dużą wytrzymałość na działanie sił osiowych, lecz stosunkowo małą na siły skierowane poprzecznie. Opona ta jest dobrze ukrwiona i unerwiona i jest bardziej elastyczna od rdzenia kręgowego. Nigdy nie traci ona swych właściwości, nawet w podeszłym wieku. Jest ona też dobrze umocowana na wysokości otworu wielkiego i kości krzyżowej, a sieć więzadeł oponowych mocuje ją do ścian kanału od przodu oraz przednio-bocznie. Szczególnie silne więzadla znajdują się w odcinku lędźwiowym, zwłaszcza na wysokości L₄. Grzbietowo opona łączy się z więzadłem żółtym. Tak silne, kompleksowe połączenia zewnętrzne mają istotne znaczenie dla mechaniki kręgosłupa, zwłaszcza w ruchach przednio-tylnyeh. Wewnętrznie opona twarda łączy się 21 parami więzadeł ząbkowych do opony miękkiej, co zapewnia z jednej strony eentralne ustawienie rdzenia kręgowego w płaszczu oponowym, a z drugiej - dzięki temu - tylko znikomą jego podatność na zmiany napięcia.

Kształt kanału kręgowego jest zmienny w zależności od poziomu, z najwęższym przekrojem na wysokości Th_ft. Rdzeń kręgowy zajmuje np. tylko */, objętości kanału na wysokości kręgu szczytowego i aż ²/._? w miejscu przejścia szyjno-pier-siowego. W lekkim zgięciu przekrój kanału ulega zwiększeniu, a w rdzeniu i w oponach rośnie ciśnienie, a te ostatnie przesuwają się ku przodowi. W wyproście natomiast wymiar ten maleje, rdzeń powraca na swoje miejsce, a opona ulega pofałdowaniu. Skłon boczny pociąga za sobą z kolei pofałdowanie opony po stronie wklęsłej i jej rozciąganie po stronie wypukłej. W rotacji kręgosłupa np. w prawo, prawe korzenie grzbietowe rozciągają się mocniej od leżących po tej samej stronie korzeni brzusznych.

Ukrwienie rdzenia kręgowego jest bardzo zróżnicowane i zawiera podwójny układ (zewnętrzny i wewnętrzny) zaopatrzenia w krew. Całość tego układu, ze