51663 tomI (73)

Anatomiczne i fizjologiczne podstawy fizjoterapii 75

i komórki nerwowe kierujące ich skurczem wraz z drogami aferentnymi i eferent-nymi.. Tworzą one razem zamknięty obwód (pętlę), stale i samoistnie pobudzany impulsami płynącymi z receptorów znajdujących się w mięśniach i ich ścięgnach (z wrzecion nerwowo-mjęśniowych i z wrzecion ścięgnowych).

Komórki ruchowe rdzenia (motoneurony) umiejscowione są w jego rogach przednich i wraz z unerwianymi przez nie włóknami mięśniowymi tworzą jednostki motoryczne. Wypustki osiowe tych komórek łączą się z sarkoplazmą włókien mięśniowych za pośrednictwem płytek końcowych. Rozróżnia się dwa rodzaje omawianych komórek ruchowych - motoneurony alfa (duże i małe).

Duże motoneurony alfa działają pobudzająco na dystalne grupy mięśniowe, a małe - na mięśnie tułowia i proksymalne grupy mięśni kończyn. Podział ten jest jednak pozornie topograficzny, a wiąże się raczej z charakterem czynności mięśni. W mięśniach wyróżnia się bowiem włókna fazowe, przeznaczone dla intensywnych, szybkich i silnych aktów ruchowych oraz toniczne - dla zadań mniej intensywnych, lecz za to długotrwałych. Wspomniana przynależność funkcjonalna wynika więc z tego, że na obwodzie dominuje fazowa czynność mięśni, a same ruchy są wysoce zróżnicowane, natomiast dośrodkowe przeważa czynność tonicz-na i mniejsza reaktywność mięśni - związana głównie z działaniem antygrawita-cyjnym. Duże motoneurony alfa przynależą więc do włókien fazowych. Są one aktywizowane krótkotrwale, lecz bardzo szybko mogą zwiększyć liczbę pobudzeń podczas wykonywania zróżnicowanych aktów ruchowych. W odróżnieniu od tego, małe motoneurony alfa przynależą do włókien tonicznych. Są one czynne długotrwale, lecz aktywizowane wolno, a ich funkcja dotyczy głównie aktywności anty-grawitacyjnej. Warto jednak nadmienić, że niektóre mięśnie fazowe wykazują pewną skłonność do napięć tonicznych. Są to przeważnie leżące powierzchownie mięśnie długie, a obejmujące swą funkcją dwa stawy - np. przywodzieiele i zgina-cze kończyn dolnych, czy odpowiedzialne za postawę głębokie mięśnie grzbietu.

Niezależnie od moloneuronów alfa, mięsień pobudzany jest przez drugi rodzaj komórek ruchowych - motoneurony gamma (gamma, i gamma,), których udział i rola w unerwieniu mięśni przedstawia się zupełnie inaczej. Motoneurony gamma, pobudzają część kurczliwą (obwodową) długich włókien wrzeciona mięśniowego (p. niżej) i powodują ich szybki skurcz, natomiast motoneurony gamma, pobudzają część kurczliwą krótszych włókien wrzeciona mięśniowego i powodują ich skurcz powolny. Ta właśnie czynność zapewnia włóknom mięśniowym stałe ich napięcie (tonus spoczynkowy). Ponieważ w środkowej (niekurczliwej) części wrzeciona znajdują się zakończenia nerwowe (receptory), których pobudzenie wynikające ze zmian długości wrzeciona uaktywnia motoneurony alfa, to układ gamnia. poprzez działanie na wrzeciona mięśniowe, inicjuje i kieruje działalnością moto-neuronów alfa (p. niżej). Za stan pobudzenia bądź hamowania układu gamma odpowiedzialny jest twór siatkowaty na poziomie pnia mózgu. Warto dodać, że - nieza-