tomI (71)

Anatomiczne i fizjologiczne podstawy fizjoterapii 73

Ryc. 31. Luk odmehowy z jednym neuronem w stawkowym

Ryc. 32. Wielosynaptyczny odmch obcy

W pierwszej z omawianych grup znajdują się głównie reakcje wyprostne kończyn dolnych (reakcja magnesowa, reakcja podparcia itp.) oraz odruchy loniczne szyjne (symetryczny i asymetryczny), a także toniczne odruchy błędnikowe. Powyższe reakcje określane są jako reakcje wspornikowe, z których pierwsze są odruchami rdzeniowymi, a drugie - tj. odruchy toniczne - opuszkowymi. Niezależnie od nich, w grupie tej znajdują się też statyczne reakcje przystosowawcze, polegające na zmianie rozkładu napięcia mięśniowego, pozostającego w związku ze zmianą ułożenia ciała.

W grupie drugiej można za Magnusem wyodrębnić pięć podgrup - odruchy nastawcze: szyjne, błędnikowe, ciała na ciało, ciała na głowę i wzrokowe. Pierwsze z nich są odruchami opuszkowymi, następne trzy śródmózgowymi, a ostatnie wymagają sprawnego analizatora wzrokowego i nienaruszonej kory potylicznej. Całość odruchów z tej grupy umożliwia właściwe ustawienie odcinków ciała względem siebie, a tym samym przyjmowanie prawidłowej postawy. Mają one charakter reakcji statokine-tycznych i w odróżnieniu od grupy poprzedniej są reakcjami bardziej złożonymi.

W grupie trzeciej znajdują się reakcje, która mają charakter odruchów proprio-ceptywnych, błędnikowych (statokinetycznych) i wzrokowych. Odruchy te mają za zadanie właściwe utrzymanie środka ciężkości (jego odpowiednie położenie ponad płaszczyzną podparcia), a bodźcem jest tutaj zachwianie równowagi wskutek nagłej zmiany położenia, lub zadziałania siły' mechanicznej zmieniającej dotychczasowe warunki fizyczne. W swej istocie omawiane odruchy polegają na napięciu odpowiednich mięśni tułowia i kończyn dolnych, a w szerszym zakresie - na kompensacyjnych przemieszczeniach głowy, tułowia i kończyn. Warto przypomnieć, że równowagą ciała zawiaduje móżdżek (robak).

Trzeba jednak podkreślić, że wszystkie omawiane w grupie odruchów postawy reakcje - zarówno statyczne, nastawcze, jak i równoważne - mają charakter sprzężony i wzajemnie się uzupełniają.