80869 tomI (27)

ANATOMICZNE i FIZJOLOGICZNE PODSTAWY FIZJOTERAPII 29

Zrównoważenie ciała i optymalny rozkład sił ciążenia w pozycji pionowej zabezpiecza kilka mechanizmów, z którycłi część dotyczy budowy, a część samej funkcji (ustawienia, ukształtowania).

Z pewnym uproszczeniem można przyjąć, że w płaszczyźnie strzałkowej decydującą rolę odgrywa tu odpowiednia wielkość fizjologicznych krzywizn kręgosłupa oraz wielkość przodopochylenia miednicy (normalnie około 30°).

W płaszczyźnie czołowej natomiast kręgosłup powinien być „prosty”, kąty szyjkowo-udowe Ryc. S. Przebieg pionu w płaszczyźnie strzałko-równe (normalnie 120-130°), wej (po lewej) i czołowej (po prawej)

a kolana „równomiernie koślawe”

- oczywiście w granicach fizjologicznych (normalnie ok. 8°).

Przy takich ustawieniach pion spuszczony z guzowatości potylicznej zewnętrznej kontaktuje się ze szczytem kifozy piersiowej i lędźwiowej, a w płaszczyźnie czołowej (patrząc od tyłu) pokrywa się z wyrostkami kolczystymi, przebiega przez szparę międzypośladkową oraz pada między piętami. Towarzyszy temu symetria w zakresie ustawienia głowy i szyi, barków, łopatek, łuków żebrowych i bioder oraz tzw. trójkątów talii.

Równocześnie, wspomniana już prawidłowa wielkość przodopochylenia miednicy znajduje odzwierciedlenie w ujemnym objawie Langego. Prawidłowe ukształtowanie układu kostno-stawowego stanowi jednak zaledwie podłoże prawidłowej postawy ciała. Właściwa długość miękkich elementów okołostawowych spełnia przy tym dwojaką rolę. Gwarantuje ona bowiem nie tylko możliwość prawidłowego ustawienia sąsiednich segmentów, ale i stanowi rodzaj stabilizatora tych segmentów. Powyższe prawidłowości łącznie stwarzają natomiast warunki, w których siła i wytrzymałość mięśni - niezbędne do utrzymania prawidłowej postawy -mogą być stosunkowo niewielkie. Warunki takie wiążą się przede wszystkim z tym, że rzuty środków ciężkości (siły ciążenia) poszczególnych segmentów ciała przebiegają bardzo blisko osi obrotów dużych stawów (małe momenty obrotowe), dzięki czemu siły te mogą być równoważone przez bardzo małe siły mięśniowe. Odrębną sprawą jest system regulacji postawy ciała (p. niżej). W tym miejscu warto jednak nadmienić, że wspomniane tu prawidłowości, związane z podporową funkcją szkieletu, stanowią też właściwe podłoże dla sprawnego funkcjonowania systemu sterowania (regulacji) postawą ciała. Prawidłowości te warunkują bowiem właściwy rozkład sił - ściskających i rozciągających - działających na proprioceptory.