79635 IMG�63

12 Agresja - co się za tym kryje?

w ciągu dwunastu godzin każdego dnia znajduje się ponad 30 powodów do zdenerwowanych, pełnych złości albo nawet wściekłości reakcji. A chociaż przebieg naszej historii - pomijając kłótnie w pokoju dziecięcym -nie sprawia wrażenia nadmiernie napiętego, to można znaleźć około piętnastu i więcej ukrytych agresywnych sposobów zachowania, które obciążają sytuację rodzinną.

Zanim zajmiemy się agresją u dzieci, powinniśmy wyjaśnić kilka zasadniczych pytań: Kiedy w ogóle mówimy o agresji? Co charakteryzuje określone zachowanie jako agresywne? Chociaż każdy ma pewne wyobrażenie o tym, czego dotyczy pojęcie „agresja”, to kryje się za nim wiele rozmaitych zachowań.

Następne rozdziały mają pomóc nam w tym, by pojęcie „agresja” stało się bardziej jednoznaczne.

Dobra” i „zła” agresja

Uszkodzenia

ip    ....

I Nawet jeśli agresja odbierana jest przeważnie negatywnie, to pierwotnie

~"ńie jest ani dobra, ani zła. Łacińskie, podstawowe znaczenie tego słowa jest wolne od emocjonalnego zabarwienia: „podchodzić, zbliżać się, coś zaczynać”, ale również: „atakować, napadać”. Krótko mówiąc: wszystko, z czym się zamierzamy (może być to również jakiś problem albo zadanie), opisywane było przez starożytnych rzymian jako „aggredi”. W związki z tym łacińskiego słowa „aggressio” nie należy tłumaczyć jako „zniszczenie”, lecz oznacza ono bardzo neutralnie „(pierwsze) podejście” - czy to do wału ochronnego twierdzy, czy też do pułapek codziennych trudności. Jeśli zachowalibyśmy to pierwotne znaczenie pojęcia „agresja”, wtedy każde ukierunkowane na konkretny cel działanie można właściwie zaklasyfikować do agresji. Obecnie jednak agresja ma o wiele węższe znaczenie. Również większość naukowców odnosi się już tylko do takich sposobów zachowania, które wyrządzają szkodę żywej istocie, denerwują ją, dręczą, ranią albo nawet zabijają - lub też które psują, lub niszczą jakiś przedmiot. Na pierwszy rzut oka opis taki wydaje się zupełnie nie problematyczny i dający się łatwo odgraniczyć od przyjaznego zachowania. Ale pozory mylą. Jest mnóstwo zachowań, które z całą pewnością wyrządzają szkodę albo niszczą, ale w rzeczywistości nie są to agresywne zachowa-