80502 ScannedImage 29

32 Rozdział II. Postacie sacrum

raj zbieraczo-łowiecki społeczności paleolitycznych¹. Najbardziej zbliżonymi do niej uniwersami symbolicznymi są religie żyjących społeczności prowadzących analogiczny tryb życia:

Kto pragnie poznać uniwersum duchowe homo religiosus, ten będzie musiał zająć się przede wszystkim członkami tych społeczności pierwotnych [...] istnieje jakieś podobieństwo pomiędzy zachowaniem owych wędrujących myśliwych i osiadłych rolników — chodzi o podobieństwo, które wydaje się nam nieskończenie ważniejsze niż wszystkie różnice: zarówno jedni, jak i drudzy żyją w uświęconym Kosmosie, zarówno jedni jak i drudzy mają swój udział w sakralności świata tak samo przejawiającej się w świecie zwierząt i roślin².

Eliade jednak nie odpowiada, jakie miejsce zajmuje w świecie plemiennym czy tradycyjnym sfera profanum, ograniczając się do stwierdzenia, że nie pełni ona żadnych istotnych funkcji i nie jest uważana za prawdziwą rzeczywistość: „religijny człowiek tradycji archaicznej odczuwa uświęcony kosmos jako Byt a świat świecki jako Niebyt Absolutny”³.

Odpowiedź możemy poznać przez dokładną analizę rzeczywistości numinotycz-nej Australijczyków. Etnoreligioznawcy twierdzą, że w społecznościach prostych,

0    tradycyjnej strukturze systemu ideologicznego, cechą charakterystyczną jest, wbrew twierdzeniu Durkheima, brak absolutnie wyodrębnionej sfery sacrum, każda czynność jest, w pewnym sensie, sakralna. To, co zachodnie języki oddają jako świętość, można oczywiście przetłumaczyć w większości australijskich języków za pomocą terminów, odnoszących się zwykle też do Czasu Snu, w rodzaju: maraiin w zachodniej Ziemi Amhema, dae we wschodniej Australii, maraiin/duju w północno-wschodniej, daragu/djudju w rejonie wschodnim Kimberley, djang, ungud\ kurunba na zachodzie, kurta-kurta u Binbinga (terminem tym określa się też młodzieńca po inicjacji w czasie odosobnienia), a według Strehlowa tjurunga (czuringa) u Aranda. Terminem tym, jak mówią Bemdtowie⁴, opisuje się jednak rzeczy, działania, osoby a nie wiarę, abstrakcyjny termin wiara nie istnieje bowiem w językach tubylczych⁵, tjurunga odnosi się do wiedzy. Oznacza wszystko, co tajemne i święte, stosuje się zarówno wobec przedmiotu, jak i posiadanych przezeń właściwości. Magiczna moc promieniuje przede wszystkim z czuring, które są ich zbiornikiem

1    magazynem, i z kwarcu, stanowiącego moc w stanie czystym. Zarówno Bemdt jak i Elkin⁶ zgadzają się, że życie religijne Australijczyków „obecne jest nie tylko na gruncie ceremonialnym, rozszerza się na każdy niemal aspekt działalności kulturo-

1

   M. Eliade, Historia wierzeń i idei religijnych, t. 1: Od epoki kamiennej do misteriów eleuzyńskicK Warszawa 1988, s. 24.

2

   M. E 1 i a d e , Sacrum i profanum, Warszawa 1996, s. 12, 135.

3

   S. Tokarski, Eliade i Orient, Wrocław 1984, s. 147.

4

   R. M. & C. H. B e r n d t, The World of the First Australians, An Introduction to the Tradi-tional Life of the Australian Aborigines, Sydney 1964, s. 186.

5

   Według Strehlowa wjęz. Aranda tnakama oznacza „wierzyć, ufać”, nie ma jednak związku ze sferą mityczną która jest kwestią wiedzy, prawdy absolutnej a nie wiary i zaufania.

6

   R. M. B e r n d t, Kunapipi, A Study of an Australian Aboriginal Religious Cult, Melbourne 1951, s. 143; A. P. E 1 k i n , The Yabaduruwa, „Oceania”, 1961, voł. 31, nr 3, s. 207.