82758 img444 (3)

D. Chlebna-Sokół, D. Kardas-Sobantka

szczególną odmianą nitkowatego oraz dziwacznego. Tętno dziwaczne cechuje się zmniejszeniem wypełnienia aż do zupełnego zniknięcia w głębokim wdechu oraz zwiększeniem wypełnienia w wydechu.

Napięcie tętna wiąże się z wysokością ciśnienia krwi i grubością ścian tętniczych, a w ocenie bierze się pod uwagę siłę oporu, jaką tętnica przeciwstawia palcom badającego. Nieprawidłowo napięte tętno określa się jako twarde lub miękkie.

Chybkość tętna zależy od szybkości rozszerzania się tętnicy i jej zapadania w okresie tej samej ewolucji skurczowo-rozkur-czowej serca, na co ma istotny wpływ amplituda ciśnień. W warunkach prawidłowych różnica ciśnień: skurczowego i rozkurczowego, waha się od 40 do 60 mmHg, a przy tętnie chybkim jest bardzo duża i może wynosić od 80 do 100 mmHg. Skrajnie odmienne od chybkiego jest tętno leniwe.

Wysokość fali tętna jest miarą wielkości odkształcenia tętnicy, powstającego pod wpływem fali ciśnienia; tętno może być wysokie (np. w gorączce) lub niskie (w niedoczynności tarczycy).

Ciśnienie tętnicze krwi zależy od siły skurczu komory, elastyczności ścian naczyń tętniczych oraz od oporów obwodowych.

Ciśnienie maksymalne (skurczowe), jak i minimalne (rozkurczowe) najczęściej oznaczane jest metodą osłuchową wg Korot-kowa.

Używa się do tego manometru (rtęciowego lub sprężynowego) i słuchawki lekarskiej lub (w nowszych aparatach) manometru elektronicznego. Dostępne są również urządzenia ultradźwiękowe (Doppler) lub oscylometryczne, które umożliwiają dokładny pomiar nawet u niemowląt.

Przy pierwszym badaniu dziecka należy przeprowadzić pomiary ciśnienia tętniczego krwi na obydwu kończynach górnych (tętnica ramienna) oraz na kończynach dolnych (tętnica udowa -w ułożeniu dziecka na brzuchu z osłuchiwaniem w dole podko-lanowym). U małych dzieci ciśnienie określa się w pozycji leżącej, u starszych - z reguły w pozycji siedzącej. Należy pamiętać, że ciśnienie oznaczone u dziecka leżącego jest niższe aniżeli w pozycji siedzącej czy stojącej; na kończynach górnych niższe aniżeli na dolnych (o około 10 mmHg). Również emocja

1    wysiłek fizyczny mogą powodować nawet dość znaczne (o 40--50 mmHg) podwyższenie ciśnienia skurczowego powyżej zwykłego poziomu.

Przy pomiarze ciśnienia tętniczego manometrem ważne znacznie posiada dobór odpowiedniej do wymiarów ramienia lub uda wielkości mankietu. Mankiet powinien obejmować około dwóch trzecich długości ramienia (uda). Mankiet zbyt wąski powoduje zawyżenie wartości ciśnienia, natomiast zbyt szeroki zaniżenie. Należy także pamiętać, aby poduszka w mankiecie obejmowała 80%, a u dzieci poniżej 13. roku życia cały obwód kończyny.

Po wymacaniu w dole łokciowym tętnicy ramiennej zakłada się mankiet tak, że środek poduszki znajduje się nad tętnicą, a następnie owija mankiet ściśle wokół ramienia ze zwróceniem uwagi, aby zawinięty rękaw ubrania nie powodował ucisku ramienia. Dolny brzeg mankietu powinien znajdować się ok.

2    cm powyżej dołu łokciowego, w którym należy umieścić lejek słuchawki. Po szybkim i równomiernym nadmuchaniu mankietu do ciśnienia 20 - 30 mmHg powyżej ciśnienia skurczowego zmierzonego wstępnie metodą palpacyjną, wypuszcza się je z szybkością ok. 2 mmHg na sekundę, wysłuchując pojawienie się tonów Korotkowa. Odnotowuje się pojawienie pierwszego, powtarzającego się tonu (faza 1 - ciśnienie skurczowe), początek zanikania tonów (faza IV) i chwilę zniknięcia (faza V - ciśnienie rozkurczowe). Gdy tony są słyszalne niemal do 0 mmHg, co

83