83741 ScannedImage 12

288 Starożytny Izrael

Wydaje się, że Egipt na kilka lat ustalił swoją dominację nad Syro-Palestyną, włączając północną Syrię, trzymając Babilończy-ków w szachu aż do 605 przed Chr., gdy babiloński książę Nabu--kudurri-usur (biblijny Nabuchodonozor lub Nebuchadnessar) stanął na czele wyprawy wojennej na zachód. Kronika Babilońska opowiada, że pod jego przywództwem armia egipska została rozgromiona w decydującej bitwie pod Karkemisz. Neko uciekł na południe, lecz Nabuchodonozor dopędził go w Hamat i ponownie pokonał. Władca egipski wrócił wtedy nad brzegi Nilu, zostawiając Syrię w rękach Babilończyków. W tym czasie, chociaż los Aszur--uballita nie jest znany, imperium asyryjskie należało do przeszłości. Jego dawne terytorium zostało podzielone między Medów i Babilończyków. Medowie zajęli asyryjskie centrum i terytoria północne, natomiast Babilończycy resztę Mezopotamii i terytoria zachodnie. Obejmowało to prawa nie tylko do Syrii, lecz i do Palestyny, skutkiem czego dalszy konflikt między Babilonią a Egiptem był nieunikniony.

Upadek Nabuchodonozor prawdopodobnie zamierzył powtórzyć swoje Jerozolimy zwycięstwa pod Karkemisz i Hamat, kontynuując najazd na południe w kierunku Palestyny, ale powstrzymała go śmierć ojca, Nabo--polassara, która wymogła na nim powrót do Babilonu w sierpniu 605 przed Chr. i przyjęcie korony jako Nabuchodonozor II (605--562 przed Chr.), drugi król imperium nowobabilońskiego. Jednak przed upływem roku Nabuchodonozor wrócił do wojennego rzemiosła, maszerując przez Syro-Palestynę i napotykając minimalny opór, ponieważ Neko, który znalazł się w Egipcie, lizał rany i odbudowywał swoje siły¹. W wyprawie na zachód podjętej w 604 przed Chr. Nabuchodonozor skupił się na Filistii, szczególnie na Aszkelonie, który zdobył w grudniu 604 przed Chr, pojmawszy Agę, jego króla². Juda, co zrozumiałe, była przerażona bliskością

wojsk babilońskich. W Jerozolimie ogłoszono post (Jr 36,9), a Jo-jakim, wbrew swoim skłonnościom pro-egipskim, podporządkował się Nabuchodonozorowi i, według 2101 24,1, stał się jego wasalem przez trzy lata (604-602 przed Chr.).

Nabuchodonozor musiał się pogodzić z jedną z kilku porażek w zimie 601/600 przed Chr., kiedy usiłował najechać Egipt³ ale został odparty, prawdopodobnie w Migdol (Magdolos, według He-rodota)⁴, twierdzy, która strzegła dostępu do Egiptu na południe od Pelusium we wschodniej Delcie. Nabuchodonozor został zmuszony wycofać się do Babilonu, gdzie pozostawał przez cały rok, odbudowując armię. Dało to Neko okazję do podjęcia wyprawy wzdłuż południowego wybrzeża Palestyny, podczas której zajął Gazę (por. Jr 47).

Jojakim, wyczuwając, że równowaga sił znowu się odmieniła, zaprzestał płacenia daniny władcy Babilonii i próbował pozyskać łaskawość Neko, który usiłował zbudować koalicję przeciw Babilonowi.

Nabuchodonozor wrócił do Palestyny w 599 przed Chr. Bez spektakularnego okazywania siły zadowolił się biwakowaniem w Ribla, jak przedstawia to Kronika Babilońska, wysyłając stamtąd konne oddziały, które atakowały i plądrowały obozowiska Kedarytów i innych plemion arabskich (por. Jr 49,28-33).

Jednak następnym razem wrócił z całkowicie odnowionymi siłami. Zamierzając ukarać Jojakima za zaprzestanie płacenia daniny, w zimie 598/597 przed Chr. pomaszerował do Jerozolimy i w styczniu rozpoczął oblężenie miasta. Krótko przed tym, w 598 przed Chr., Jojakim zmarł, możliwe, że został zamordowany⁵,

1

   Według 2Krl 24,7, „król Egiptu już odtąd nie wychodził ze swego kraju, ponieważ król Babilonu przejął wszystko, co należało do króla egipskiego od Potoku Egipskiego do rzeki Eufrat”.

2

   Na temat zburzenia Aszkelonu przez Babilończyków, zob. S. Stager, The Fury of Babilon: Ashkelon and the Archaeology ofDestruction, BAR, January/February 1996, s. 56-69, 76-77. Ówczesne nastroje w Filistii obrazuje fragmentaryczny papirus znaleziony w Saqqara (w pobliżu Kairu), zawierający aramejski tekst listu od pewnego Adona, władcy filistyńskiego państwa (prawdopodobnie Ekron), proszącego faraona o pomoc przeciw armii babilońskiej, która oblegała Afek; zob. Bezalel Porten, The Identity of King Adon, BA 44/1981, s. 36-52.

3

Edouard Lipiński, The Egyptian-Babylonian War of the Winter 601-600, An-nali dell’Istituto Orientate di Napoli 22/1972, s. 235-241.

4

•8o Herodot, Historia, 2,159.

5

J. Bright, Historia Izraela, s. 341. Końcowy komentarz na temat Jojakima, który poczynił Jeremiasz, pokazuje że król nie cieszył się większą sympatią proroka po śmierci niż za życia; Jeremiasz stale doradzał uległość wobec Babilonu i napiętnował proegipską postawę Jojakima; por. Jr 22,18-19.