85492 skanuj0009 (366)

Bywa jednak, że koalicje zawiązują się w organizacjach w celach nielegalnych, a często wręcz przestępczych. Każda, na większą skalę zakrojona, kradzież mienia wymaga współdziałania wielu ludzi pracujących w różnych komórkach organizacji. Taka przestępcza grupa musi być wewnętrznie silnie powiązana, mieć swego przywódcę, a swoje działania planować bardzo starannie.

Siła wpływu nieformalnych grup społecznych na zachowania uczestników organizacji jest ogromna i wynika z presji społecznej wywieranej na jednostki przez większość lub dobrze zorganizowaną mniejszość. Każdy człowiek posiada bowiem potrzebę akceptacji przez grupę i, mniejszą lub większą, skłonność do konformistycznych zachowań. Zagadnienia te wiążą się silnie z problematyką kultury organizacyjnej, o czym obszernie piszemy, w rozdziale VIII.

Podsystem techniczny organizacji

Podsystem tęchruczny to nie tylko urządzenia, technologie i organizacja produkcji, czemu poświęcamy rozdział VL Używając tutaj pojęcia „podsystem techniczny”, nawiązujemy do pierwotnego znaczenia słowa techne, które w języku łacińskim określało sposób, sztukę robienia czegoś. Podsystem techniczny organizacji jest to zbiór ogólnych i szczegółowych sposobów, technik oraz narządzi służących realizacji organizacyjnych zadań. Sposoby określają działania, jakie powinny być podjęte dla wykonania zadań, porządkują je i wiążą między sobą. Mogą być wypracowhne przez samą organizację lub zapożyczone/narzucone z zewnątrz. Różny może być stopień ich szczegółowości, sztywności (niezmienności), obligatoryjności (obowiązku stosowania) i formalizacji.

Ze względu na stopień szczegółowości, sztywności i sformalizowania stosowane w organizacjach techniki działania podzielić można nar ogólne algorytmy, technologie i procedury.

Algorytmy działania, określane też mianem zasad prakseologicznych, mają charakter uniwersalny. Na przykład algorytm procesu decyzyjnego nie podaje, jak podejmować decyzje finansowe w organizacji, ale jak racjonalnie dokonywać wszelkich wyborów. Algorytm wynalazku Altszullera nie jest przepisem na wynalezienie czegoś konkretnego, ale określa ogólnie sposób postępowania w procesie poszukiwania nowych rozwiązań technicznych.

Algorytmy wyznaczają w postaci kolejnych faz (etapów) tok (sposób) postępowania w określonych sytuacjach. Są one często odkrywane i formułowane przez teoretyków, wchodząc w skład ogólnej wiedzy o sprawnym działaniu. Organizacje wykorzystują je dla racjonalizacji swojego funkcjonowania, wprowadzając do swego podsystemu technicznego.

Do najczęściej opisywanych w literaturze z zakresu teorii organizacji i zarządzania należą algorytmy:

—    procesu decyzyjnego,

—    cyklu działania zorganizowanego,

—    podejścia systemowego,

—- twórczego myślenia (indywidualnego i zespołowego),

—    wprowadzania usprawnień i ulepszeń, upraszczania.

Proces decyzyjny dzielony jest z regały na następujące etapy:

t— dostrzeżenie i sformułowanie problemu,

■— zbieranie informacji określających jego istotę i umożliwiających jego całościową analizę,

proponowanie alternatywnych rozwiązań problemu,

—    ocenę alternatyw i wybór rozwiązania najlepszego z możliwych,

—    sprawdzanie w fazie realizacji, czy przyjęte rozwiązanie daje w praktyce zamierzone efekty.

Cykl działania zorganizowanego najczęściej ujmowany jest w postaci faz:

—* określenie celu działania,

—    zbadanie środków koniecznych dla zrealizowania celów i środków dostępnych realizatorom,

—    planowanie działania,

—    gromadzenie i porządkowanie koniecznych środków materialnych, ludzkich i informacji,

—    realizacja przedsięwzięcia zgodnie z planem,

—    kontrola Uzyskanych efektów.

Algorytmy twórczego myślenia są jeszcze mniej precyzyjne. Podobnie jak w przypadku procesów decyzyjnych, punktem wyjścia jest problem, tyle że często dużo słabiej określony, niejasny, sam wymagający odkrycia. Stąd ęzęsto mówi się, że w procesach twórczych zidentyfikowanie właściwego problemu jest już co najmniej połową sukcesu, a identyfikacja trwa często dłużej niż samo rozwiązywanie.

Po sformułowaniu problemu następuje faza wylęgania się — inkubacji pomysłów jego rozwiązania. Nie jest to zwykle proces do końca świadomy. Przenikają się w tej fazie myślenia świadome zbieranie, zestawianie i porządkowanie informacji, ale również podświadoma działalność mózgu. Stąd często zalecenia praktyczne „odkładania” na jakiś czas świadomego myślenia o problemie, czy „przespania się” z problemem. Zalecane jest też nie tylko koncentrowanie się na samym problemie, ale również poszerzanie pola myślenia.

W procesie twórczym kolejną fazą jest olśnienie, tzn. często niespodziewane dla samego twórcy nagłe odkrycie rozwiązania, którego poszukiwał.

Bardzo wiele algorytmów twórczego myślenia odnosi się do myślenia zespołowego. Stwierdzono bowiem, źe zespołowe rozwiązywanie problemów stymuluje twórcze myślenie jednostek. Do najbardziej znanych z nich należy synektyka W.J. Gordona i jburza mózgów” AJF. Osboma. Istotę synektyki najlepiej oddaje jej nazwa, która wywodzi się od greckiego słowa synectics oznaczającego łączenie ze sobą pozornie nie powiązanych elementów. Również w „burzy mózgów” chodzi przede wszystkim o oderwanie się od stereotypów myślowych, reguł klasycznego myślenia logicznego i istniejących już realiów.