85844 img438 (3)

D. Chlebna-Sokół, D. Kardas-Sobantka

miast jego osłabienie sugeruje obecność płynu w worku osierdziowym lub kardiomiopatię zastoinową.

Uderzenie sercowe to wznoszenie się przedniej ściany klatki piersiowej w okolicy podstawy serca w lewo od mostka. Wywołane jest uderzeniem prawej komory w czasie skurczu o przednią ścianę klatki piersiowej. Spotyka się je u młodzieży, zwłaszcza po wysiłku lub emocjach.

Mruk koci - to wyczuwalne płasko ułożoną ręką drżenie, podobne do tego, jakie odczuwa ręka położona na grzbiecie mruczącego kota. Spotykane jest w wadach serca, np. niezaroś-niętym przewodzie tętniczym (w okolicy trzech górnych mię-dzyżebrzy na lewo od mostka), ubytku w przegrodzie międzyko-morowej (w środkowej części mostka na poziomie IV-VI chrząstki żebrowej) oraz zwężeniu zastawki aortalnej i płucnej, a także w znacznej niedomykalności zastawki dwudzielnej.

Ważnym objawem patologicznym w ocenie układu krążenia są palce paleczkowate z paznokciami w ksztajcie szkiełka zegarka, które są skutkiem przerostu kostno-okostnowego palicz-ków~w następstwie przewlekłego niedotlenienia (wada serca, rozstrzenie oskrzeli, mukowiscidoza, astma oskrzelowa itp.).

Opukiwanie serca powinno być poprzedzone badaniem klatki piersiowej i opukiwaniem płuc. Opukiwanie służy do oznaczenia granic serca. Wyróżnia się stłumienie względne, określające rzut serca na przednią ścianę klatki piersiowej oraz stłumienie bezwzględne, przy pomocy którego oznacza się część serca przylegającą do przedniej ściany klatki piersiowej.

Poszczególne granice stłumienia względnego (głębokiego, dużego) opukuje się ciszej aniżeli płuca, w następujących liniach: granica górna - w linii środkowo-obojczykowej lewej (niemowlęta i małe dzieci) lub przymostkowej lewej (starsze dzieci i dorośli); określana jest od okolicy podobojczykowej lewej „w dół” do miejsca jakie wyznacza zmiana odgłosu z jawnego na stłumiony; ręka ułożona jest równolegle do tej granicy, a palec opukujący - prostopadle;

granica prawa - określa się ją w dwóch etapach: najpierw oznacza się dolną granicę płuca prawego w linii środkowo-obojczykowej prawej, tzn. do stłumienia wątrobowego, następnie zmienia się ułożenie ręki i na wysokości pomiędzy stłumieniem wątroby a górną granicą serca opukuje się w kierunku linii pośrodkowej ciała;

granica lewa - jest oznaczana na poziomie lub nieco powyżej uderzenia koniuszkowego przy przesuwaniu ręki równolegle (a palca opukującego prostopadle) do poszukiwanej granicy -w kierunku od lewej linii pachowej przedniej lub środkowej do lewej linii przymostkowej.

Stłumienie bezwzględne (powierzchowne, małe) opukuje się nieco ciszej aniżeli względne; górna granicę - w linii mostkowej lewej, a prawą i lewą - podobnie jak przy stłumieniu beż-względnym.

Z przyczyn technicznych i praktycznych (przydatności klinicznej) u małych dzieci oznacza się z reguły stłumienie względne.

Prawidłowe granice stłumienia względnego serca w poszczególnych okresach rozwojowych zamieszczono w tabeli.