88103 Kopia SSA42106

M Teatry Wioch renesansowych

M Teatry Wioch renesansowych

JO. OPBAWA ICINIŁZNA KOMEDII WEDŁUG a K RUI A

Zwracają umn schody prowsds^c* u sceny do posłom u „orchestry".

Serlia. Scrlio był typowym przedstawicielem swego wieku. Przesiąknięty do głębi panującym wtedy klasycyzmem usiłęwai wykryć prawdziwe sekrety teatru rzymskiego, a jednocześnie próbował propagować idee, jakie czerpał z Rzymu, przystosowując ja do własnych czasów. Dlatego też jego rozdział o dekoracjach ma znaczenie zarówno praktyczne, jak i antykwarskie.

Rozpoczynając od opisu teatr u. projektuje on półkolistą widownię oraz scenę według nowego planu.

Z przodu Jest płaskie podium, z tyłu zaś scena, mocno nachylona dla lepszego ustawienia dekoracji.. Następnie, idąc za Witruwiuszem, dzieli swe inscenizacje na trzy typy, odpowiadające komedii, tragedii i sztukom satyrowym. Rysunki dla każdej z nich podane są w jego książce (il. 40, 41 i 42). Dekoracja komediowa ma zwykłe domy z domem kurtyzany na pierwszym planie. Tragedia jest wyposażona w pyszne pałace. Dramat satyrowy posiada wiejski krajobraz, drzewa, gaje i domki. Te rozmaite konwencjonalne dekoracje musiano uzyskiwać przez racjonalne łączenie wybudowanych case z malowidłami na płótnie. Z tyłu nachylonej sceny znajdowało się płócienne tło, malowane perspektywicznie. Możliwe, że domy położone najbliżej tła również były malowane płasko. Natomiast domy bliższe widza musiały mieć co najmniej dwa boki, aby dawały wrażenie brył, całość zaś stanowiła tło perspektywiczne dla aktorów, którzy grali nie n a scenie, lecz na jej tle, gdyż akcja toczyła się z przodu na poziomej części sceny. Owe scenerie, zwłaszcza tragiczna i komiczna, miały wprost nieobliczalny wpływ na późniejsze sceniczne przedsięwzięcia. Kopiował je, jak zobaczymy, Inigo Jones w Anglii. We Włoszech zrobiły karierę, zdobywając szeroką popularność (il. 43, 44). W Francji przeszły aż do siedemnastego wieku, wywierając wpływ nawet za czasów Racine'a. Wciąż jeszcze odnajdujemy pałace, dziedzińce i kościoły Serlia w późniejszej tragedii i komedii.

■ Oczywista, żę w projektach Serlia wykorzystany został stary średnio-"wjęczny układ sceny symultaniczny (dścor simultane), ale ten symultaniczny układ uległ klasycyzacji. Podobnie zachowała się tam jeszcze dawna platea, czyli otwarta przestrzeń na przodzie sceny, cała zaś akcja rozgrywała się pod gołym niebem. Jedni mogą określać to jako rozwią-

OPHAWA SCENICZNA TRAGEDII WE DŁUG SEHL.1A

42. OPIIAWA SCENICZNA SZTUKI SATYROWEJ WEDŁUG SERLIA

zanie klasyczne, inni jako średniowieczne — w istocie zdaje się, że średniowieczny symultaniczny układ sceny spotkał się tutaj z naśladownictwem klasyeystycznym. Nie potrzeba tłumaczyć, ilu dziwnym konwencjom dał początek taki zewnętrzny wygląd oprawy scenicznej granych sztuk. Konwencje te rzucają się w oczy. Warto jednak zwrócić uwagę na znaczny wpływ, jaki układ ten wywarł na cały dramat siedemnasto-i osiemnastowieczny. Nawet Goldoni w połowie osiemnastego wieku był niewolnikiem tej tradycji. Tak więc scena w Kawiarence weneckiej (La Bottega del Caffe,

1750 r.) wygląda następująco:

Placyk w Wenecji albo dość •zcroka ulica z trzema sklepikami: ten w środku — to Kawiarnia, po prawej — Cyrulik, po lewej — Szulernia. A nad tymi trzema sklepikami widać plastycznie wykonane balkony należące do Szulera!, z oknami na ulicę. Po stronie Cyrulika (z ulicą pośrodku) jest dom Balleriny, a cd strony Szulerni stoi Gospoda z plastycznie wykonanymi drzwiami i oknami *«.    «. włoska oprawa sceniczna z xvii w.