88116 Top 25 BMP

xlviii TRADYCJE KOCHANOWSKIEGO

Konstrukcja podmiotu mówiącego w Sielankach Szy-monowica wskazuje na twórcze wyzyskanie doświadczeń poezji czarnoleskiej. Nawiązanie przy tym jest nie mechaniczne, przy powierzchownym zestawieniu nawet mało dostrzegalne, ukryte pod schematyzującym kostiumem sytuacji sielankowej. Podmiot mówiący w Sielankach Simonidesa, tam gdzie przyjmuje funkcję lirycznego „ja”, wykazuje jednak pokrewieństwo z konstrukcją podmiotu mówiącego liryki czarnoleskiej. Widać to' zarówno w szerokiej skali uczuć, wyrażonych np. w kunsztownym słownictwie miłosnym, jak i w typie refleksyjności, posługującej się często przysłowiem, sentencją, aforyzmem:

Pozna rada po szkodzie! Przyjdzie odżałować Wszystkiego, a na lepszą dolą się zachować...

(XIV, ww. 59—60)

Panem się nikt nie rodzi, siła zostawiają Dzieciom rodzice, siła dzieci utrącają.

Praca skarb napewniejszy; kto się spuści na nie,

I za żywota ma skarb, i po nim zostanie.

(XIII, ww. 115—118)

Nawiązuje autor Sielanek do spopularyzowanej w poezji polskiej przez Jana Kochanowskiego horacjańskiej koncepcji aurea mediocritas. Idea poprzestawania na swoim przewija się przez cały polski zbiorek Simonidesa i znajduje wyraz w pochwale cichego, spokojnego żywota we własnym zakątku, pochwale pracy i korzyści wypływającej z niej. Związki te dostrzegali wyraźnie ludzie XVII wieku. W wydanym w roku 1647 przez Stanisława Łochowskiego zbiorku sentencji pt. Emblemata Horatiana rhytmis Polonicis e praecipuis linguae patriae Rhytmo-graphis selectis illustrata Szymonowie uznany został obok

Jana Kochanowskiego za najbardziej reprezentatywnego horacjanina w poezji polskiej ⁿ.

O dużej znajomości i kulcie poezji czarnoleskiej świadczy fakt, iż Szymonowie słowami pożyczonymi od Jana Kochanowskiego parafrazuje pieśń III Biona:

Jąłem go uczyć i grać przed nim proste pieśni,

Jakie pasterze grają i faunowie leśni...

(II, wrw. 73—74)

Dla porównania zacytujmy Pieśń świętojańską o Sobótce (dodając przy tym, iż tę samą zwrotkę spotykamy u Kochanowskiego również w drugiej pieśni Ksiąg wtó-rych, w w. 37—40):

Stada igrają przy wodzie,

- A sam pasterz, siedząc w chłodzie,

Gra w piszczałkę proste pieśni;

' A faunowie skaczą leśni.

'^w'"    (XII, w w. 41—44)

Bion nie wymienia w tym miejscu faunów. Użycie tego samego rymu przekonuje poza tym, iż nie chodzi tu o przypadkową zbieżność frazeologiczną. Przypuszczać można, że Szymonowie w celu nawiązania łatwiejszego kom,taktu z odbiorcą uczynił wyraźną aluzję do tekstu popularnego klasyka literatury ojczystej. Nawiasem mówiąc, ten sam rym pojawia się również w sielance XIV, Pomarlica:

4