72050 Top 46 BMP

xc KONTYNUATOR KOCHANOWSKIEGO

xc KONTYNUATOR KOCHANOWSKIEGO

przede wszystkim do tradycji horaejańskich, bardziej odpowiadał sarmackiemu odbiorcy i sarmackim twórcom niż trudna forma ody pindarycznej, do której nawiąże dopiero ” liej poetyka Oświecenia.

Pełniejszym uznaniem już w wieku XVII cieszyły się skie Sielanki Simonidesa. Świadczyć 0' tym mogą

choćby liczne wydania zbiorku. Oficyna Cezarego drukuje go w latach 1629, 1640, 1650, 1663, 1686,/Sielankopisarze staropolscy w różny sposób i w różnym zakresie korzystali z doświadczeń artystycznych Simonidesa. Przede wszystkim jednak przejmowano z Sielanek Simonidesowych najogólniejsze ramy gatunkowe, kształt kompozycyjny, W mniejszym stopniu nawiązywano do kształtu stylistycznego wypowiedzi. Klasyczna dostojność i prostota stylu językowego Sielanek Szymonowica przełamana została np. w Sielankach nowych ruskich przez wprowadzenie dialek-tyzmów, żargonu żołnierskiego itp. Arkadyjska sielanka Chełchowskiego odchodzi znów od typowej dla stylu Sielanek aforystyczności, częstego posługiwania się przysłowiem.

W rozważaniach niniejszych wskazano na związki Simonidesa jako autora Rytmu po pogromieniu... i Sielanek

z tradycją czarnoleską. Szymonowie nie był po prostu

jednym z wielu poetów i rymopisów XVI i XVII wieku, którzy' pełnymi garściami czerpali ze skarbnicy poezji Tana z Czarnolasu wszystko, co chcieli i potrafili wziąć. Dla Szymonowica, autora Sielanek, twórczość Kochanowskiego nie była przede wszystkim wzorem, który należało kopiować, lecz stanowiła przykład. Ukazywała ona drogi własnych poszukiwań twórczych, których owocem są. przede wszystkim Sielanki. Dlatego też dla Szymonowica przystaj? nie tyle określenie:    naśladowca czy nawet

uczeń mistrza czarnoleskiego, co — kontynuator jego dzieła. W odmiennej sytuacji społeczno-kulturowej, dzia-~

łając na terenie węższym, Szymonowie postawił twórczości swej podobne cele artystyczne oraz dydaktyczne i — jak świadczy samo dzieło oraz uznanie, jakim cieszyło się ono — potrafił je zrealizować. Podobnie jak Kochanowski, Szymonowie odegrał w poezji polskiej XVII wieku i późniejszej ważną rolę w rozwoju polskiej kultury literackiej, w konstruowaniu kanonu zasadniczych form literatury narodowej.

W rozwoju sielanki staropolskiej zbiorek Simonidesa jest pozycją najwybitniejszą. Poeta, któremu większe kompozycje dramatyczne nie udawały się zbytnio, w Żeńcach dzięki dramatyzacji dialogu i umiejętnemu przedstawieniu problematyki społecznej stworzył jeden z najlepszych utworów, jakimi legitymuje się cała literatura staropolska i cała polska sielanka. Takie sielanki, jak Żeńcy, Kołacze, śmiało można porównać z najlepszymi Utworami wieku XVI, Pieśniami, Fraszkami czy nawet Trenami Jana Kochanowskiego.

V-

‘ ' fi ; •• 4: v

•. i V‘

* -• tfi

'fr .

• V-_;

k '

* y.-</■

Jako całość zxesztą^.Siela.ńki flłwignkłesa ,zajinuja._.wy-bitną pozycję w rozwoju literatury parodowej. Mimo przyjęcia przez autora postawy sielankowej, mimo silnych związków z literaturą antyczną, tematyką i scenerią mitologiczną, sielanki są też przede wszystkim dziełem o aktualnej wymowie społecznej. Fakt, że trafiło ono do odbiorcy, że znalazło w dalszym rozwoju kultury swe echa, świadczy o tym wymownie. Nie mylił. się JSimonjdes, gdy — idą<?‘ śladami Kochanowskiego — w dedykacji śkierowanei d<£ Mikołaj a. Wolskiego przepowiedział^wym. $ielankom_; uzną-nie i żywo,tnośćTr ”    ...................... ^r    ’*•*•

"śmiałego szczęście dźwiga, szczęściu okręt daje Żagle i rym za szczęściem przyjemnym się staje.

Owa i mnie skrzydłem swym wzniesie piękna sława, Która i tobie niechaj wdzięczność swą oddawa Za twe ozdobne cnoty.

(ww. 31—35)