Top 46 bmp

wspólnego z powodzeniem w pisaniu. Płynność ideacyjna nasuwa tematy, płynność ekspresyjna mogłaby ułatwiać formułowanie myśli, zaś skojarzeniowa — dobór odpowiednich słów¹. Dodajmy jednak, że są to zaledwie — jeśli dołączyć tu płynność słowną — 4 zdolności elementarne, zaś skuteczne wykonywanie skomplikowanej działalności wymaga całej konstelacji sprawności oraz innych czynników, w tym także natury emocjonalnej. To właśnie sprawia, że prognoza autentycznych sukcesów twórczych na podstawie badań testowych ciągle jest w powijakach.

J. P. Guilford przyznaje, że opisane rodzaje płynności dotyczą wyłącznie wytwarzania treści semantycznych, werbalnych. Tymczasem np. w twórczości artysty plastyka ważne jest właśnie wytwarzanie treści figuralnych^{2 3}. Autor suponuje, że należy oczekiwać istnienia czynników płynności figuralnej. Warto w związku z tym wspomnieć dorobek L. Welcha, który w roku 1946 opublikował opis badania wykazującego ważkie różnice indywidualne w zakresie operacji, zbliżonych do opisanych wyżej prób płynności, lecz produkujących właśnie treści figuralne®.    .    •

L. Welch przeprowadził badanie porównawcze pomiędzy grupą zawodowych plastyków (30 osób) a grupą studentów nie specjalizujących się w sztuce (48 osób). Spośród 4 zastosowanych testów 2 wymagały odpowiedzi werbalnych, 2 zaś pozostałe — niewerbalnych. W tych ostatnich, w odróżnieniu od pierwszych, plastycy wykazali zdecydowaną przewagę nad „laikami”. Rachunek korelacyjny wykazał, że różnice wieku nie wpływały na ten rezultat.

Pierwszy z testów niewerbalnych polegał na szybkim 'rysowaniu liter z użyciem ograniczonej liczby elementów graficznych, drugi polegał na szybkim konstruowaniu z kompletu różnokształtnych klocków maksymalnej liczby form, przypominających meble.    .

Giętkość wytwarzania ■ treści umysłowych

Omówione rodzaje płynności wytwarzania treści ujawniają się w sytuacjach umożliwiających liczne i różnorodne odpowiedzi. Przy czym w ocenie płynności nie zwraca się uwagi na jakość reakcji, na przy-

kład na ich oryginalność, różnice w stopniu przydatności, lecz szacuje się wyłącznie ilość odpowiedzi, wyprodukowanych w wyznaczonym z góry czasie. Natomiast miarą, giętkości nie jest bezwzględna liczba odpowiedzi. Wchodzą tu już w grę inne wymagania, które zostaną przedstawione poniżej.

J. P. Guilford wyróżnia następujące rodzaje giętkości myślenia dy-wergencyjnego: ‘

1.    Giętkość spontaniczna, występująca w dwóch odmianach:

—    Semantyczna giętkość spontaniczna,

—    Figuralna giętkość spontaniczna;

2.    Giętkość adaptacyjna, dzieląca się na:

—    Figuralną giętkość adaptacyjną,

—* Symboliczną giętkość adaptacyjną.

Semantyczna giętkość spontaniczna. Ujawnia się ona w produkowaniu zróżnicowanych jakościowo pomysłów w sytuacji, dopuszczającej wiele rozwiązań. Do badania tej odmiany giętkości służy ten sam test nowych zastosowań, który poznaliśmy poprzednio jako narzędzie pomiaru płynności ideacyjnej. Jego wyniki są tu wszakże obliczane inaczej. Różnicę wskażemy na przykładzie.

Niżej podane są autentyczne odpowiedzi trzech uczniów na żądanie wyliczenia w ciągu trzech minut jak największej liczby zastosowań piłki do siatkówki (z badań własnych).

Uczeń A

1.    Do gry w siatkówkę

2.    Do gry w koszykówkę

3.    Do gry w nogę

4.    Do gry w dwa ognie

5.    Do gry w zbijaka

Uczeń B

1.    Do gry w szczypiorniaka

2.    Do innych gier sportowych

3.    Do siedzenia

4.    Jako bębenek

5.    Do pływania ⁴

97

1

J. P. Guilford: PersonaUty. Op. dt.; s. 385—386.

2

³ Tamże.

3

L. Welch: Recombination oj Ideas in Creative Thinking. .Journal of Applied Psychology^,J 1946, nr 6.

4

— Myślenie twórcze