94286401 djvu

244 NAPOLEON CYBULSKI

ście, że w tyeli ostatnich 2 przypadkach, t. j. przy odruchach i przy ruchach dowolnych (patrz ryc 80j mamy mniej lub więcej długotrwałe skurcze tężcowe, t. j. skurcze złożone z pojed3 ńczych drgnięć mięśnia z pewną szybkością po sobie następujących, słowem — pewien rytm. Zmiany elektryczne, występujące w tych prz3padkach, przedstawiają ten sam r3^Ttm i dlatego galwanometr wykazuje właściwie ciągłe drganie nitki

Prąd, powstający przy ruchach dowolnych (ryc. 80), by^ł obserwowany przez du Bois - Re3^rmonda i wszedł do literatur pod nazwą „"W illkiirsversuch^u. Badania dokonane zapomoaą galwano-metru Einthowena usuwają wszelką wątpliwość co do pochodzenia tego prądu; świadczą one, że prąd ten nie zależy od żadn3'ch innych czynności fizyologicznych, jak tylko od skurczu mięśnia, o czem przekonywa i^tm i kierunek wahań.

Uwzględniając ilość wahnięć podczas skurczu dowolnego, możemy stwierdzić, z ilu pojed3⁷ńcz3^Tch skurczów składa się tężec fi-zyologiczny; obliczenia takie wykazują, że tężec fiz3^rologiczny posiada r3⁷tm o wiele częstszy, niż przyjmował Helmholtz oraz, że nie jest on stafy. W warunkach możliwie normalnych liczba drgnięć dochodzi do 70 na 1", a nawet niekiedy tę liczbę przekracza, u niektóiych jednakże osobników wynosi zaledwie 54, a u wszystkich bez różnicy zmniejsza się w miarę znużenia układu centralnego nerwowego. W każdym razie rytm ten, dający się wykazać galwanometrem Eintho-vena, przedstawia do pewnego stopnia k^-terium sprawności układu nerwowego centralnego.

Teorya prądów czynnościowych. Wszystkie obserwowano na mięśniach czynnych zjawiska elektryczne najłatwiej i najprościej możemy sobie wytłumaczyć, jeżeli przyjmiemy, że na granicy cząsteczek czynnych i nieczynnych w mięśniu podnieconym wytwarza się różnica poteneyałów, spowodowana no-wem i zawsze tern samem rozmieszczeniem się jonów. Kierunek prądu obserwowanego wskazuje, że jony dodatnie skupiają się po stronie części mięśnia nieczynnej, jony zaś uiemne— po stronie czynnej. Cały układ jonów ma więc charakter podwójnej w arstwy, która według wszelkiego prawdopodobieństw a wytwarza się z pow'odu ich niejednakowej ruchliwości.

Ta podwójna warstwa jonów' w miarę, jak się przenosi stan czynny wzdłuż mięśnia, powstaje w coraz nowych częściach włókna i w ten sposób faktycznie przenosi się po włóknie mięsnem z tą samą szybkością, z jaką przenosi się stan czynny, względnie fala skurczu mięśnia, i różni się tylko tern, że występuje o wiele wcześniej, niż zmiana mechaniczna. Gdy stan czynny mięśnia w danein miejscu ustaje, mięsień wraca do stanu pierwotnego i wtedy wytwarza się nowa