94287701 djvu

CZUCIA W SKÓRZE I NARZĄDACH 657

12*5 mm² 18 punktów bólu na 2 punkty dotyku. Ogólna liczba punktów na calem ciele wynosi 2— 4 milionów.

Czas utajonej reakcyi jest dla punktów bólu znacznie większy, aniżeli dla punktów dotyku; również i próg pobudliwości jest inny. Według Freya jest wrażliwość zakończeń nerwowych na dotyk 1000 razy większą aniżeli na ból. Im mniejszą jest powierzchnia drażnienia, tern bardziej się zmniejsza wrażliwość na ból, i przy najmniejszej powierzchni może próg pobudliwości dla bólu nawet być mniejszy, aniżeli dla dotyku.

O ile wrażenia, wywołane przez drażnienie punktów dotyku, umiejscawiamy zawsze odśrodkowo na powierzchni skóry, drażnienie punktów bólu nie wywołuje wyraźnych cech miejscowych. Punkty dotykowe ulegają wcześniej działaniu szkodliwości zewnętrznych, aniżeli punkty bólu; przez oziębianie skóry lub działanie kokainy znika najpierw czucie dotyku, a dopiero później czucie bólu.

Rozpatrując wrażenia bólu ze stanowiska celowości wrażeń zmysłowych, dochodzimy do wniosku, że ból jest środkiem ostrzegawczym i ochronnym przed szkodliwościami, które nam zagrażają Zdolność odczuwania bólu nie jest jednak własnością wszystkich zwierząt; pszczole można w czasie, kiedy wysysa miód z kwiatów, odciąć kadłub, przyczem pszczoła zupełnie nie reaguje (Bethe). Zwierzęta trawożerne są mniej wrażliwe na ból aniżeli mięsożerne. U koni można przedsięwziąć zabiegi chirurgiczne, przyczem koń nie przerywa żeru, u królików można wykonać niektóre operacye nawet bez znieczulenia. JJ ludzi zależy wrażliwość na ból od rasy, inteligencyi, stanu pobudliwości systemu nerwowego, a w wielkiej mierze od indywidualności, jakoteż od siły woli. Stan psychiczny, samo wyobrażenie bólu, może spotęgować ból. Przypadkowy nagły uraz nie jest tak dotkliwym jak oczekiwany. Nasilenie bólu wzrasta, jeżeli całą uwagę naszą nań skierowujemy, a zmniejsza się, jeżeli uwaga nasza jest odwróconą, kiedy umysł nasz jest czemś in-nem zbyt zajęty. Silną wolą możemy wpłynąć na sposób znoszenia bólu; stąd też pochodzi, że różni ludzie różnie znoszą ból i w różny sposób dają temu wyraz, z czego jednak nie należy wnosić I o nasileniu bólu.

Z wrażeń odbieranych zapomocą skóry należy jeszcze omówić uczucie łaskotania i świądu. Wystarczy lekko zadrażnić piórkiem skórę owłosioną, wargi, nos, powieki, lub czoło aby wywołać uczucie łaskotania. Skóra na podeszwach, w pasze jest szczególnie

Fizyologia człowieka.

42