CZUCIA W SKÓRZE I NAKZĄDACH 655
chory może dokładnie ocenić położenie swych kończyn i wydat-ność ruchów. W innych przypadkach występuje na pierwszy plan zaburzenie czucia głębokiego; typem takiej choroby jest wiąd rdzenia (tabesj, gdzie ulegają zwyrodnieniu sznury tylne rdzenia. Pewne znaczenie dla czucia położenia ma doświadczenie nabyte wzrokiem. Położenia części ciała, którym mieliśmy możność przypatrzenia się. te oceniamy łatwiej przy zamkniętych oczach, przypominając sobie wrażenia wzrokowe.
Ten rodzaj czucia badamy w ten sposób, że wkładamy badanemu do ręki małe przedmioty, jak: klucze, monety, guziki, scyzoryk, zegarek i t. p., które to przedmioty badany ma przy zamkniętych oczach rozpoznać. W warunkach prawidłowych rozpoznajemy przedmioty te z łatwością.
Czucie stereognostyczne polega na skojarzeniu czucia dotykowego i czucia głębokiego, przyczem i zdolność przypominania sobie znanych już dawniej wrażeń zmysłowych ma bardzo ważne znaczenie. Czucie bryłowatości jest zatem procesem psychicznym dość zawiłym; nie wystarczy bowiem mieć czucie skórne i głębokie nienaruszone, aby przedmiot obmacaniem rozpoznać, ale musi istnieć także zdolność kojarzenia wyobrażeń, zdolność przypominania sobie obrazów, nabytych dawniej zapomocą innych zmysłów.
Jeżeli jeden z wymienionych czynników odpadnie następuje utrata czucia bryłowatości, astereognoza; może ona wystąpić przy zniesieniu czucia dotyku lub czucia głębokiego, astereognoza wtórna, jakoteż przy schorzeniach mózgowych, astereognoza pierwotna. W tym ostatnim przypadku chory ma utrzymany zmysł dotyku i zmysł czucia głębokiego, ale utracił wyobrażenia dotykowe. Najczęstszą siedzibą tych schorzeń w mózgu jest zwój środkowy przedni (gyrus centralis (interior).
Bodźce działające zbyt silnie i zbyt długo na skórę wywołują swoiste przykre uczucie, które nazywamy bólem. Jestto wrażenie sui generiSj odmienne od szeregu innych niemiłych wrażeń; zbyt rażące barwy lub nieharmonijne tony wywołują wprawdzie przykre, nieprzyjemne wrażenia, których jednak nie można porównać z uczuciem bólu. Wrażenia odbierane skórą, jak dotyk, zimno i ciepło są