CCF20081102050

I

znaczenia denotacyjnego jest względnie stały niezależnie od konotacji czy kontck stu. Natomiast poszczególnym aktom niewerbalnym brak takiej ustalonej języku wo stabilności - brak spójnego rdzenia znaczeniowego. Te same zachowania hi| stosowane w powiązaniu w całkiem odmiennymi, czasami przeciwstawnymi znaczeniami, znaczenia te zaś są zakorzenione w kontekście, w którym pojawia ni* zachowanie. Na przykład zależnie od drobnej różnicy kontekstu wskazanie drzwi może oznaczać „szczęśliwej drogi!” lub „precz z mojego gabinetu!” Z wyjątkiem emblematów żaden drobny ruch nie ma znaczenia sam w sobie. Z tego i innych powodów uczeni mają niewiele zaufania do koncepcji zachowań niewerbalnych typu język ciała (Burgoon, Saine, 1978). Kontekstowa właściwość zachowaniu niewerbalnego zostanie przedstawiona dokładniej w następnym podrozdziale poświęconym interpretacji zachowań niewerbalnych.

Po piąte, konkretne zachowania niewerbalne są wytwarzane zawsze jako czym szerszego wzorca - wraz z innymi zachowaniami tego typu - czyli są z nimi zintegrowane. Oznacza to, że zazwyczaj wytwarzamy zachowania niewerbalne \vi współwystępujących zbiorach i skoordynowanych sekwencjach, a nie w postiul pojedynczych, izolowanych aktów. Na przykład typowy uśmiech może obejmowui poza wygięciem w górę ust, zmarszczenie skóry skroni, ruchy policzków i!|i Śmiechowi może towarzyszyć ruch całego ciała obejmujący zmiany jego pozycji i chwilowe przerwy w kontakcie wzrokowym. Chociaż słowa w naszych wypowii¹ dziach są także zgodne z wzorami kombinacji przepisanymi regułami syntaklykl jesteśmy w stanie wybrać i wypowiedzieć dowolne pojedyncze słowo lub wyrażeni* werbalne niezależne od innych słów. Możemy dobierać segmenty językowe tli* uwzględnienia w naszej wypowiedzi. Ale trudno byłoby nam selekcjonować mięśni* do wytworzenia tylko „uśmiechu wargami”. Mimo usilnych starań nasze mięśni* policzków, nosa, szczęk i podbródka, a może i oczu, prawdopodobnie włączylyh, się do akcji. Wszystkie te różnice zachowania niewerbalnego i werbalnego mitjii ważne konsekwencje dla interpretacji zachowania niewerbalnego partnera interakcji

Funkcje interpretacyjne zachowań niewerbalnych

Jak powiedziano we wstępnym omówieniu tego rozdziału, zachowanie niewerbnlii* można analizować zarówno w kategoriach jego ekspresyjnej, jak interpretacyjnej mli podczas interakcji w diadzie. Poprzedni podrozdział traktował o funkcjonowaniu uli* werbalnym z perspektywy jego aktora. W tej chwili przechodzimy do procesów inl* * pretacyjnych, do analizy tego ważnego tematu z perspektywy obserwatora. Znajdii uli tu punkty poświęcone mocnym przekazom niewerbalnym, przeciekowi nieweibiil nemu, oznakom oszukiwania i kotekstualnej interpretacji zachowań niewerbalnych

Mocne przekazy niewerbalne

Nasze interpretacje zachowań niewerbalnych są niewątpliwie kluczową c/v* cią procesu komunikacji interpersonalnej. Na podstawie analizy rezultatów dwu dziestu czterech studiów porównujących zachowanie werbalne i niewcrhnliii

* iiiljłoll ustalił, że interakcja werbalna była skojarzona tylko z 31% wywoływali niiczeń, interakcja niewerbalna natomiast, występująca osobno i w połączeni werbalną, była odpowiedzialna za pozostałe 69% (Burgoon, 1985). Aspekt Im wy wypowiedzi innych może dostarczyć nam bardzo precyzyjnych infor-m n || I rozróżnień nieosiągalnych przez obserwację tylko zachowania niewerbal

..... I o ostatnie jednak wnosi większy wkład, jeśli chodzi o niektóre funkcje

iiM|iri'lucyjne. Trzy z nich odnoszą się do reaktywności, relacji dominacji

I    ipresji uczuć.

Interpretacja reaktywności. „Interpretacja reaktywności” odnosi się do |iil< odczuwamy zaangażowanie partnera interakcji - do jakiego stopnia

^II    i* 11 osoba słucha i uczestniczy w wymianie. Skąd wiesz, czy ktoś słucha mli lego, co mówisz - słucha wykorzystując całe swoje możliwości w tym

mimie? Wielu wskaźników dostarcza twoja własna funkcja słuchania. Na . I lud jeśli twój partner konwersacji zadaje ukierunkowane pytanie, które <iMi>ulo uważnego wysłuchania tego, co wcześniej mówiłeś, to wiesz, że M" twiście byłeś słuchany, lub jeśli partner parafrazuje to, co przed chwilą i ii działeś, albo prosi o doprecyzowanie lub powtórzenie czegoś, co wyraziłeś mlulnle, to wiesz, że jego uwaga osiągnęła pewien poziom. Na pewno liczne i .rozumiem” i inne werbalne wskazówki i potwierdzenia (lub ich brak) u u uląją nasze poczucie, że jesteśmy słuchani, częściej jednak bardziej precy-lut*¹ liilnprctujemy to, jak dobrze nas ktoś słucha, na podstawie obserwacji jego IihwuiiIh niewerbalnego.

/iii Iłowania zwane przekazem zwrotnym (backchanneling) (Duncan, 1975) są ¹ i niklem nieprzerwanego słuchania przez odbiorcę. Mogą one obejmować i d lu unie głową, kontakt wzrokowy, oznaki wokalne, skłanianie się ku mówią-iiii przybliżanie się, sposób ułożenia barków i głowy, napiętą postawę ciała I titl/le różnią się skłonnością do dostarczania takich przekazów, gdy słu-i' Mu u lakźe zapotrzebowaniem na nie, gdy mówią. Pewien mój znajomy u • In iw ul stałego kontaktu wzrokowego w każdych okolicznościach, gdy mówił li Im lud Pewnego razu miałem nieszczęście siedzieć na tylnym siedzeniu

......uuochodzie, a on bez przerwy gawędził, oglądając się co chwilę w moją

m kiedy pędziliśmy wąską, krętą drogą wiejską. Pomimo moich coraz * I u | desperackich „mhm”, „racja” i „taa” on zdawał się potrzebować nade il u takiej oznaki reaktywności, której dostarczyć mógł tylko kontakt wzro-* inną.

In i* ej niż mój przyjaciel, większość z nas zadowala się obserwowali!* leli niewerbalnych oznak reaktywności, na jakie pozwala sytuacja, i i Interpretacje reaktywności drugiej osoby odnoszą się nie tylko do salin liiiuia, ale i do tego, czy jest ona zainteresowana kontynuowaniem • 11 i 11 I czy w ogóle rozpoczyna konwersację. Rzadko potrzebujemy o tym u ponieważ zazwyczaj możemy to całkiem trafnie wywnioskować ze |i i ulu orientacji głowy, postawy i ruchów ciała oraz brzmienia głosu

ItlKIM