DSCN1776

124 ObyCMj

a obyczajami koncentrują _si_e kwestiach „1) genc^ KĄ, i obyczajowych, 2) warunków m J** zywama (...), 3) rcakcyj, które w otoczeniu ich przekroczenie ( tywów. prowadzących do wy^i^ jednych i drugich. 5) treści remi L**⁴* nych” Iibidem, s. 260J.

fcMiimnwska 1.1981. Doroczne obrządy' lufo 1Tnogritfia Polski PnemianykuUury luJowtj pod red M Biernackiej. M Iran-kowskij. W. Paprockiej, t. U. °*^sol,ncum’

Wrodw    ,

Suw/cznk / . 1985. Ołwzęil n obyczaj u r<xLi-mnh wiejskich Wielkopolski, PWN. Wars/a-wa-Poznań

Zawisatłwiot-Adamska K.. 1981. Wprowadzenie |w I hnogra/M Polski Przemiany kultury lu<i<r»-ej, pod rai M Biernackiej. M. Frankowskie). W Paprockiej, t. II. Ossolineum, Wrocław.

Obyczaj, obowiązujący sposób zachowania lub akceptowana reguła postępowania. której naruszenie wy wołuje negatywne sankcje społeczne. Sankcje te mają zwykle charakter nieformalny wyrażają oburzenie. niechęć ilp Obyczaje stanowią element systemu kontroli społecznej (zob. [}. Szczepański 1970. s. 220]) Odmienne obyczaje pozwalają odróżniać poszczególne grupy kulturowe (współczesne lub przeszłe).

William G Sumner (1995, s. 3| obyczaje (lac mora) definiuje jako „powszechne praktyki i tradycje, jeśli tkwi w nich sąd o tym. iż to one właśnie prowadzą do pomyślności społecznej, jeśli wywierają przymus na jednostkę i skłaniającą do konfor-mi/mu, a przy tym same nie podlegają żadnemu autorytetowi" W’ innym ujęciu tego autor* [thidem. v 59| obyczaje ..są to sposoby postępowań,a. które są ro/pow*/cch-monc w społeczeństwie po to. aby zasp,,, kajać ludzkie potrzeby i pragnienia, wlą. czając w to wierzenia, wy obrażenia kodek-

l^P°^wlad^^ącc- i* f«Wwie m. które tkwią immancntmc w ty eh sposobach

postępówjnw. pozmtająt z nimiTgenc

tycznym zwią/ku    ^ ^nc

Obyć,w V** ^

oh>c/.„™.    . pm,,_n«rtr_iu^°™'

móg. jak należy w <Wi    ^V

wać Marta Ossowska (1947 s* ‘•ST^SE?! rozpatrując relacje m.ęd/v _tUmn;. ^2<J⁷I a przepisem obye/a.owym notel w precyzyjnym odrOtoucm? k^i dwóch rodzajów reguł Wckazu.c > ^ ' fleksje na temat relacji mfcfcy rrlw*^

Termin „obyczaje” funkcjonuje uk w szerszym znaczeniu i bywa odnoś**-wszelkich typowych (regularnych)foruj? chowań dających się zaobserwować _w J rębic jakiejś zbiorowości. W tym szerszir znaczeniu obyczaje to nie tylko akcepto**. ne wzorce zachowań, lecz także zachcenia oceniane negatywnie, wywołujące ikrzenie. lecz mimo to występujące w dr, zbiorowości - np. nadużywanie alkoholu w kontaktach społecznych, przemoc :ub jak to było dawniej - pojedynki. Pojęci: obyczaju odnosi się do tego. co w społeczeństwie uznawane jest za „nonralre Owa normalność dotyczy z jednej strono tego, co jest akceptowane i aprobowane prze/ społeczność. / drugiej zas tego. cc występuje, chociaż nic cieszy się aprobata W tym drugim wypadku można mowie o swoistych kontrobycząjach. Mogą bu one kształtowane w obrębie różnych subkultur. Przez obyczaje rozumie się także w języku polskim zachow ania o charakterze tradycji lub obrzędu, np. różnego typu oby czaję św iątecznc. ceremoniały

W teorii Norberta Eliasa [1980] P^r^ miany obyczajów stanowią zasadniczy ‘■j'¹-mcm procesu cywilizacyjnego. Cechą eh-raktcrystyczną tego procesu jest przeto*⁸ cnnic się przymusu zewnętrznego w przy mus wewnętrzny. Jednostka sama na **** zaczyna wywierać presję zmierzająca przestrzegania obowiązujących konwei ^ ruguł zachowań, norm l ęk przed dysk^r‘ •Nt w oczach innych, lęk przed utr^ Prestiżu powodują przemianę przy™¹¹* zewnętrznych w wewnętrzne, a P^f/c; ' towzuhowanic się nowego typu v/l*ⁿ'^,c • ^c/ °'^v,eka o nowej mentalności, 8^uS,‘^K _v upodobaniach Procesy te dokomiją «ę #1