IMGD96

144 Barbara Mikołajewska

wcj grupy rofcw/c) identyfikuje się i nią. Tftwzczy się o warunki korzystne dla robotników. Równe*,, śnie jest c/łonkicm kadry kierowniczej I z lej racji klad/ie nacisk na wydajność. Borykanie się / i*,_a konfliktem /rujd/ic odbicie w orieniacji <ja>-inny brygadzisty. Możliwe są następujące rozwiąafe identyfikacja i m§ / dwóch grup alternatywnych, zajęcie stanowiska wahającego się między dwfeag stronami Ouiha. która nic jest na marginesie, postrzega siebie jako tkwiącą wewnątrz jednej / dn&ft oddziełoiiA wyraźnie grup. Wymaga to oczywiście rezygnacji z. postrzegania siebie jako osoby o* dojącej h wew nątrz drugiej / grup.

W ramach orientacji <ja>-inny termin marginesowośĆ dotyczy widzenia siebie jako znajdującej oę poza granicami obu wyodrębnionych grup. Chociaż człowiek marginesu nic może zobaczyć siebie jako osoby wewnątrz jednej z grup. to należy zauważyć, że także nic może uznać siebie za osobę ok kowicic wyląc/oną / każdej z tych grup. Marginesowo# w tym rozumieniu sugeruje nic/.obowiązy*> on się. neutralność, unikanie kategoryzacji, szeregowania lub nawet brak zainteresować społecznych jednakżeJefl tez możliwe, ze marginesowo# jest wskaźnikiem intensywnego konfliktu, którego źródłem jest silne dążenie, aby przynależeć do obu grup.

Ziller. mówiąc o marginesowosci. przyjmuje fenomenologiczny punkt widzenia.

Ustosunkowanie się jednostki do grupy jest tu ważniejsze niż ustosunkowanie się grupy do jedna siki. Gdy grupa postrzega jednostkę jako marginesową, mamy do czynieniu z alienacją. Z postrzeganiem gfęgjh jako marginesowego mogą wiązać się bardziej pozytywne zjawiska. Na przykład osoba, która otrzymuje rolę c/Jowieka marginesu, może usilnie dążyć do (ego. aby po/.osiuć neutralną w konflikcie między dwiema przeciwstawnymi grupami, których chciałaby być członkiem. Jednostka ulj może także wybrać odrębność, gdyż chce uniknąć nacisku na jednolitość, który towarzyszy przynależności do każdej z dwóch przeciwstawnych grup. Role graniczne wykonują przedstawiciele organizacji związkowej Słuchani jako eksperci od pracy ze związkiem, wkrótce zaczynają być widziani przez be-rmictwo jako reprezentanci związkowego punktu widzenia. Także związek patrzy na nich z podejrzliwością. jednakże dzięki swej marginesowej pozycji bronią ludzi pracujących.

Pewien stopień marginesowosci - pisze Ziller - jest funkcjonalny, gdyż gwarantuje odpowiedni!-no# w wykonaniu granicznych ról.

Z punktu widzenia rozwiązania konfliktu marginesowośĆ wiąże się z niezdecydowaniem lub z po-szukwanicm informacji przed podjęciem decyzji. Człowiek marginesu nie postrzega siebie jako ograniczonego przez normy każdej z grup. Dzięki temu może być bardziej otwarty na nowe informacje w okrok poprzedzającym decyzję.

MarginesowośĆ ma swoje zalety, ale także ma swoje wady. Normy grupy nie dostarczają celów zachowaniom człowieka marginesu.

Osoba taka może otrzymywać mniej wzmocnień od innych z lego powodu, że nic identyfikuje i odoą grupą. Zjawiska te obserwujemy u młodych osób w okresie dorastaniu. Jak pisze Lewin (...) n* wiedzą uni. na czym stoją, do jakiej grupy przynależą. Powoduje to. że stają się hałaśliwi, niespokojni, bojażliwi. agresywni, nadwrażliwi, skłonni do przesadnej krytyki siebie i innych. Według Lewina r/e-cz\ui\ie niebezpieczeństwo marginesowo#! tkwi w byciu nigdzie.

Sposób badania raarginesowości (rys. 4.). Ziller badał marginesowośĆ za pomocą następującego pytania:

Dalej grafa przedstawiona przestrzeń, na której narysowano dwie figury. Figury oznaczają ć*¹* grupy ludzi, których znasz. Małe kółka oznaczają innych ludzi. Narysuj kółko i oznacz <jo> w kołwiek miejscu w przestrzeni - można wewnątrz figur łub poza nimi.

Ku teorii

<****:» *-wmi

Umieszczenie siebie poza grupami Ziller traktował jako wskaiuk óinHH wości i dawał mu wartość I. Wartość 0 przypisywał odpowiedzi wówczas, ędy kolo przedstawiające ja zostało umieszczone wewnątrz jednej z subgrup koła reprezentującego ja i grupę przecinały się Wartość 0 jest przypisywał ukae wówczas, gdy osoba umieszcza siebie wew nątrz każdej z dwóch subgrup łub poza prostokątem pola społecznego.

Na miarę składają się 4 podobne rysunki Indeks marginesowo^ MMMM powiedz i na te 4 pytania.

Pojęcie i miara marginesowo.ści 1) odnoszą się do sposobu, w jaki swoją życiową przestrzeń, która zawierają samą i dwie \ubgnip>. Ząrtp«>«aa om MpKaaWsi j«>t podobna do proponowane) miary samooceny i zainteresowania społecznego. Aaaiizoioaa^ddntt cja ma ten sam kierunek: od siebie do innych. Dane dotyczące orientacji p-inny aą wbąfaywgg i» munikowane w sposób pozawerbainy.

Wartość zaproponowanej miary marginesowości można, według Zilieta. co najmniej na trzy sposoby.

Pierwszym z tych sposobów jest badanie związku z innymi, uznawanymi zaceanemunm podobnych zjawisk. Badano związek między marginesowością a skalą dogmatyznm Rntearha amouom mcm społecznym, ekstrawersją-introwersją, wyraźną przynależnością, lany sposób pokphjHmMi związku między margincsowością a równowagą w podkreślaniu argumentów za i przeciw w pewnej kontrowersyjnej kwestii. W końcu można zająć się margincsowością kierowmtów (1a6ryefcfol|wflJ się za marginesową) i porównywać z margincsowością osób. których role uznano za nnq mmfmmoow

Definiując marginesowośĆ Ziller podkreślał, że człowiek marginesu unika kategoryzacji, zajmuje stanowisko neutralne wobec dwóch przeciwstawnych sttwmlL MarginesowośĆ wiąże się również z poszukiwaniem informacji przed podgdai decyzji. M. Rokeach (1960) analizując dogmatyzm, wskazywał na sztywną kategoryzację zachowania, nieuwzględnianie szczegółów i łączenie razem obiektów Mi czenie różniących się od siebie. Te procesy informacyjne i kodowane zacbemaam